Tóm tắt lý thuyết
1.1. Quá trình nội sinh
– Quá trình nội sinh là các quá trình hình thành địa hình có liên quan tới các hiện tượng xảy ra ở lớp man-ti.
– Các quá trình nội sinh liên quan tới nguồn năng lượng được sinh ra trong lòng Trái Đất như năng lượng của sự phân hủy các chất phóng xạ, năng lượng của sự dịch chuyển các mảng kiến tạo,…
– Các quá trình nội sinh thể hiện ở quá trình tạo núi, hiện tượng núi lửa phun trào, động đất,… Kết qủa là hình thành các dạng địa hình làm cho bề mặt Trái Đất trở nên gồ ghề.
1.2. Quá trình ngoại sinh
– Quá trình ngoại sinh là các quá trình xảy ra ở trên bề mặt Trái Đất hoặc những nơi không sâu dưới mặt đất với nguồn năng lượng chủ yếu là bức xạ mặt trời.
– Các quá trình ngoại sinh thể hiện ở sự phá hủy đất đá chỗ này, vận chuyển và bồi tụ chỗ khác thông qua nước chảy, gió thổi, băng hà, sóng biển và hoạt động sống của sinh vật.
– Quá trình ngoại sinh làm thay đổi bề mặt địa hình Trái Đất, hình thành nên các dạng địa hình độc đáo và có xu hướng san bằng bề mặt địa hình Trái Đất.
1.3. Hiện tượng tạo núi
– Qúa trình tạo núi là kết quả tác động lâu dài liên tục và đồng thời của những lực sinh ra trong lòng đất (nội lực) và những lực sinh ra ở bên ngoài (ngoại lực)
Bài tập minh họa
2.1. Quá trình nội sinh
Tại sao các quá trình nội sinh lại làm cho bề mặt Trái Đất trở nên gồ ghề?
Hướng dẫn giải:
Dựa vào kiến thức đã học về quá trình nội sinh.
Lời giải chi tiết:
– Quá trình nội sinh liên quan tới nguồn năng lượng được sinh ra trong lòng Trái Đất.
– Thể hiện ở quá trình tạo núi, hiện tượng núi lửa phun trào, động đất,…
=> Hình thành các dạng địa hình, làm cho bề mặt Trái Đất trở nên gồ ghề.
2.2. Quá trình ngoại sinh
Hãy cho biết quá trình ngoại sinh có gì khác so với quá trình nội sinh.
Hướng dẫn giải:
Nghiên cứu nội dung phần quá trình nội sinh và quá trình ngoại sinh để trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Sự khác nhau giữa quá trình nội sinh và quá trình ngoại sinh:
Nội sinh:
– Xảy ra do các tác nhân từ bên trong vỏ Trái Đất.
– Đóng vai trò làm gia tăng tính gồ ghề của bề mặt đất.
Ngoại sinh:
– Xảy ra do các tác nhân bên ngoài vỏ Trái Đất.
– Xu hướng phá hủy, san bằng các chỗ gồ ghề, bồi đắp, làm đầy chỗ lõm.
2.3. Hiện tượng tạo núi
Quan sát hình 10.2, hãy trình bày hiện tượng tạo núi là kết quả của các quá trình nội sinh và ngoại sinh.
Hướng dẫn giải:
Quan sát hình 10.2 và mô phỏng hiện tượng tạo núi.
Lời giải chi tiết:
– Quá trình tạo núi là kết quả tác động lâu dài, liên tục và đồng thời của quá trình nội sinh và ngoại sinh.
– Quá trình nội sinh với sự dịch chuyển và xô đẩy lẫn nhau của các mảng kiến tạo đã hình thành dạng địa hình núi trên bề mặt Trái Đất.
– Quá trình ngoại sinh với ngoại lực phá hủy, bóc mòn đất đá ở núi và vận chuyển đất đá bồi tụ tại những vùng lõm. Từ đó, núi có dốc và sườn núi thoải hơn, mềm mại hơn.