Bài 11: Quá trình nội sinh và quá trình ngoại sinh. Hiện tượng tạo núi – KNTT

– Nội sinh là các quá trình xảy ra trong lòng Trái Đất. Qúa trình nội sinh làm di chuyển các mảng kiến tạo, nên ép các lớp đất đá, làm cho chúng bị uốn nếp, đứt gãy hoặc đầy vật chất nóng chảy ở dưới sâu ra ngoài mặt đất tạo thành núi lá»­a, động đất,…

– Ngoại sinh là các quá trình xảy ra ở bên ngoài, trên bề mặt Trái Đất. Quá trình ngoại sinh có xu hướng phá vỡ, san bằng các địa hình do nội sinh tạo nên, đồng thời cÅ©ng tạo ra các dạng địa hình mới.

– Trong quá trình di chuyển, các địa mảng có thể xô vào nhau hoặc tách xa nhau khiến cho các lớp đất đá ở đới tiếp giáp giữa các địa mảng bị dồn ép, uốn lên thành núi hoặc bị đứt gãy, vật chất nóng chảy phun trào lên mặt đất tạo thành núi lá»­a. Đồng thời với quá trình nâng cao do nội sinh thì núi cÅ©ng chịu tác động phá hủy của ngoại sinh.

– Ở nhiều vùng núi trẻ, mới được hình thành cách đây khoảng vài chục triệu năm, tác động của nội sinh mạnh hÆ¡n ngoại sinh nên vẫn tiếp tục được nâng cao. Ở những vùng núi già được hình thành cách đây hàng triệu năm, tác động của ngoại sinh mạnh hÆ¡n nội sinh nên bị bào mòn mạnh.

Hình 5. Hiện tượng tạo núi do hai mảng kiến tạo xô vào nhau

Dựa vào nội dung kiến thức dưới đây, em hãy cho biết:

– Quá trình nội sinh và quá trình ngoại sinh khác nhau nhÆ° thế nào.

– Trong các hình 1, 2, 3, 4 hình nào thể hiện tác động chủ yếu của quá trình nội sinh, hình nào thể hiện tác động chủ yếu của quá trình ngoại sinh.

Hướng dẫn giải:

Dựa vào nội dung kiến thức mục 1 và các hình 1, 2, 3, 4.

Lời giải chi tiết:

– Sá»± khác nhau giữa quá trình nội sinh và ngoại sinh:

– Hình thể hiện tác động chủ yếu của quá trình nội sinh: Hình 1, Hình 2.

– Hình thể hiện tác động chủ yếu của quá trình ngoại sinh: Hình 3, Hình 4

1. Quan sát hình 5 và đọc thông tin trong mục 2, em hãy trình bày hiện tượng tạo núi.

Hình 5. Hiện tượng tạo núi do hai mảng kiến tạo xô vào nhau

2. Ngoại sinh có vai trò nhÆ° thế nào trong việc làm biến đổi hình dạng của núi?

Hướng dẫn giải:

1. Quan sát hình 5 và đọc thông tin trong mục 2 SGK.

2. Đọc thông tin mục 2 SGK.

Lời giải chi tiết:

1. Hiện tượng tạo núi

Trong quá trình di chuyển, các địa mảng có thể xô vào nhau hoặc tách xa nhau khiến cho các lớp đất đá ở đới tiếp giáp giữa các địa mảng bị dồn ép, uốn lên thành núi; hoặc bị đứt gãy, vật chất nóng chảy phun trào lên mặt đất gọi là núi lá»­a. 

2. Vai trò của ngoại sinh trong việc làm biến đổi hình dạng của núi

– Đồng thời với quá trình nâng cao do nội sinh thì núi cÅ©ng chịu tác động phá hủy của ngoại sinh.

– Các quá trình ngoại sinh làm biến đổi hình dạng của núi: bào mòn, bóc mòn, thổi mòn, mài mòn của gió, nước,… làm biến đổi hình dạng của núi hoặc tạo ra những dạng địa hình mới.