Bài 12: Núi lửa và động đất – KNTT

– Ở những nÆ¡i vỏ Trái Đất bị đứt gãy, các dòng mac-ma theo các khe nứt của vỏ Trái Đất, phun trào lên bề mặt (cả trên lục địa và đại dÆ°Æ¡ng) tạo thành núi lá»­a.

– Trước khi núi lá»­a phun trào, có thể mặt đất rung nhẹ, nóng hÆ¡n, có khi bốc lên ở miệng núi. Khi núi lá»­a có dấu hiệu phun trào, người dân quanh vùng phải sÆ¡ tán nhanh chóng khỏi khu vá»±c đó.

– Núi lá»­a phun trào gây thiệt hại cho các vùng lân cận. Tro bụi và dung nham vùi lấp các thành thị và làng mạc, ruộng nÆ°Æ¡ng, gây thiệt hại về người và tài sản. Tuy nhiên, các vùng đất đỏ phì nhiêu do dung nham bị phong hóa lại rất thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp.

– Động đất là các rung chuyển đột ngột, mạnh mẽ của vỏ Trái Đất chủ yếu do hoạt động của núi lá»­a, sá»± dịch chuyển các mảng kiến tạo hoặc sá»± đứt gãy trong vỏ Trái Đất gây ra. Động đất thường được lan truyền trên một diện tích rộng lớn.

– Có một số dấu hiệu trước khi động đất xảy ra nhÆ°: Má»±c nước giếng thay đổi, nổi bong bóng, động vật hoảng loạn tìm nÆ¡i trú ẩn,…

1. Quan sát hình 1 và đọc thông tin trong mục 1, em hãy mô tả hiện tượng núi lửa và nguyên nhân hình thành núi lửa.

2. Theo em, núi lá»­a phun trào sẽ gây ra những hậu quả gì?

Hướng dẫn giải:

Quan sát hình 1 và nghiên cứu nội dung thông tin mục 1, tiến hành mô tả hiện tượng núi lá»­a và nguyên nhân hình thành núi lá»­a, trình bày hậu quả hiện tượng núi lá»­a gây ra.

Lời giải chi tiết:

1. Hiện tượng núi lửa

– Núi lá»­a phun là một hiện tượng tá»± nhiên trên Trái Đất. Khi núi lá»­a phun, một dạng chất lỏng nóng bỏng trong lòng hành tinh sẽ được giải phóng tạo ra dung nham và tro bụi.

– Nguyên nhân hình thành núi lá»­a: 

+ Nhiệt độ bên dưới bề mặt Trái Đất rất nóng, càng xuống sâu, nhiệt độ càng tăng, thậm chí lên đến 5000 độ C, có thể làm tan chảy hầu hết các loại đá cứng. Đá được đun nóng và tan chảy, chúng giãn nở ra, do đó cần nhiều không gian hơn. Khi áp lực của các dòng chảy mac-ma cao hơn áp lực tạo bởi lớp đá bên trên, dòng mac-ma phun trào lên trên qua miệng núi và tạo thành núi lửa.

+ Sự xô húc hay tách dãn giữa các địa mảng cũng là một trong những nguyên nhân tạo ra núi lửa.

2. Hậu quả

– Gây thiệt hại nặng nề cho các vùng lân cận: vùi lấp các thành thị, làng mạc, ruộng nÆ°Æ¡ng, gây thiệt hại về người và của.

– Tro bụi núi lá»­a gây ô nhiễm không khí.

1. Quan sát hình 2 và thông tin trong mục 2, em hãy nêu hậu quả do động đất gây ra.

Hình 2. Nhà cửa đổ nát sau một trận động đất ở Tứ Xuyên, Trung Quốc năm 2008

2. Quan sát các hình sau, hãy cho biết những hành động đúng khi động đất xảy ra.

Hướng dẫn giải:

1. Quan sát hình 2 và nghiên cứu nội dung thông tin trong mục 2.

2. Quan sát các hình trong SGK.

Lời giải chi tiết:

1. Hậu quả do động đất gây ra

– Gây thiệt hại trầm trọng về người và của.

– Tàn phá các công trình, nhà cá»­a,…

– Kích động lở đất, lở tuyết, sóng thần, nước triều giả, vỡ đê,…

2. Những hành động đúng khi động đất xảy ra

Tất cả các hành động đều đúng: Chui xuống gầm bàn, không đi thang máy, không đi ô tô, bảo vệ đầu.