Tóm tắt lý thuyết
1.1. Thà nh phần không khà gần bá» mặt Äất
– NitÆ¡ (78%)
– Oxy (21%): cần thiết cho sá»± cháy và hô hấp của Äá»ng váºt.
– HÆ¡i nÆ°á»c và các khà khác (1%):
+ HÆ¡i nÆ°á»c: nguá»n gá»c sinh ra các hiá»n tượng khà tượng nhÆ° sÆ°Æ¡ng mù, mây, mÆ°a,…
+ Khà carbonic: kết hợp ánh sáng, nÆ°á»c và nÄng lượng mặt trá»i Äá» cây xanh quang hợp tạo nên chất hữu cÆ¡ và khà oxy – những dưỡng chất cần thiết cho sá»± sá»ng trên Trái Äất.
1.2. Các tầng khà quyá»n
– Dá»±a và o sá»± thay Äá»i của nhiá»t Äá» theo Äá» cao và sá»± khuếch tán của không khà và o vÅ© trụ, khà quyá»n Äược chia thà nh: tầng Äá»i lÆ°u, tầng bình lÆ°u và các tầng cao của khà quyá»n (tầng giữa, tầng nhiá»t, tầng khuếch tán).
– Tầng Äá»i lÆ°u:
+ Nhiá»t Äá» giảm theo Äá» cao (trung bình cứ lên cao 100 m, nhiá»t Äá» giảm xuá»ng 0,6oC).
+ Không khà chuyá»n Äá»ng theo chiá»u thẳng Äứng.
+ NÆ¡i sinh ra các hiá»n tượng nhÆ°: sấm, sét, mây, mÆ°a,…
– Tầng bình lÆ°u:
+ Nhiá»t Äá» tÄng theo Äá» cao.
+ Không khà luôn luôn chuyá»n Äá»ng ngang.
+ Lá»p ô-dôn trong tầng nà y hấp thụ phần lá»n bức xạ cá»±c tÃm, bảo vá» sá»± sá»ng trên Trái Äất.
– á» các tầng khà quyá»n cao hÆ¡n, không khà rất loãng.
1.3. Các khá»i khÃ
– Khá»i khà nóng: hình thà nh trên các vùng vÄ© Äá» thấp, nhiá»t Äá» tÆ°Æ¡ng Äá»i cao.
– Khá»i khà lạnh: hình thà nh trên các vùng vÄ© Äá» cao, nhiá»t Äá» tÆ°Æ¡ng Äá»i thấp.
– Khá»i khà Äại dÆ°Æ¡ng: hình thà nh trên các vùng biá»n và Äại dÆ°Æ¡ng, ÄỠẩm lá»n.
– Khá»i khà lục Äá»a: hình thà nh trên các vùng Äất liá»n, tÆ°Æ¡ng Äá»i khô.
1.4. Khà áp. Các Äai khà áp trên Trái Äất
– Sức ép của khà quyá»n lên má»t ÄÆ¡n vá» diá»n tÃch trên bá» mặt Trái Äất gá»i là khà áp bá» mặt Trái Äất.
– Trên bá» mặt Trái Äất, khà áp Äược phân bá» thà nh những Äai áp cao và Äai áp thấp từ XÃch Äạo Äến cá»±c.
.png)
1.5. Gió. Các loại gió thá»i thÆ°á»ng xuyên trên Trái Äất
– Gió là sá»±u chuyá»n Äá»ng của không khà từ nÆ¡i khà áp cao vá» nÆ¡i khà áp thấp.
– Các loại gió thÆ°á»ng xuyên trên Trái Äất: gió Máºu dá»ch (TÃn phong), gió Tây ôn Äá»i và gió Äông cá»±c.
Bà i táºp minh há»a
2.1. Thà nh phần không khà gần bá» mặt Äất
Bằng kiến thức Äã há»c và hiá»u biết thá»±c tế, em hãy cho biết vai trò của oxy, hÆ¡i nÆ°á»c và khà carbonnic Äá»i vá»i tá»± nhiên và Äá»i sá»ng.
HÆ°á»ng dẫn giải:
Äá»c thông tin trong mục 1 kết hợp hiá»u biết thá»±c tế của bản thân.
Lá»i giải chi tiết:
– Vai trò của oxy: cần thiết cho sá»± cháy và hô hấp của Äá»ng váºt.
– Vai trò của hÆ¡i nÆ°á»c: sinh ra các hiá»n tượng khà tượng nhÆ° sÆ°Æ¡ng mù, mây, mÆ°a,…
– Vai trò của khà cacbonic:
+ Äóng vai trò quan trá»ng trong quá trình quang hợp của cây xanh tạo nên chất hữu cÆ¡ và oxy – những dưỡng chất cần thiết cho sá»± sá»ng trên Trái Äất.
+ Sá» dụng trong bình chữa cháy giúp chữa cháy hiá»u quả.
+ Äá»i vá»i viá»c nuôi trá»ng cây trong nhà kÃnh, khà CO2 là m cho nhiá»t Äá» bên trong tÄng lên khi Mặt Trá»i chiếu và o. Nhá» Äó mà cây sẽ phát triá»n tá»t hÆ¡n.
+ Sản xuất sÆ°Æ¡ng mù bÄng khô Äá» tạo các hiá»u ứng Äặc biá»t từ há»n hợp khà CO2 lạnh và không khà lạnh ẩm Æ°á»t.
2.2. Các tầng khà quyá»n
Äá»c thông tin trong mục 2 và quan sát hình 1,2, em hãy:
– Cho biết khà quyá»n gá»m những tầng nà o.
– Nêu Äặc Äiá»m chÃnh của tầng Äá»i lÆ°u và tầng bình lÆ°u.
.png)
.png)
HÆ°á»ng dẫn giải:
Äá»c thông tin mục 2 và quan sát hình 1, 2 SGK.
Lá»i giải chi tiết:
– Khà quyá»n gá»m 3 tầng: tầng Äá»i lÆ°u, tầng bình lÆ°u và các tầng cao của khà quyá»n (tầng giữa, tầng nhiá»t, tầng khuếch tán).
– Äặc Äiá»m chÃnh của tầng Äá»i lÆ°u và tầng bình lÆ°u:
+ Tầng Äá»i lÆ°u: nhiá»t Äá» giảm theo Äá» cao (trung bình cá» lên cao 100 m, nhiá»t Äá» lại giảm 0,60C), luôn có sá»± chuyá»n Äá»ng của không khà theo chiá»u thẳng Äứng. Tầng Äá»i lÆ°u là nÆ¡i sinh ra các hiá»n tượng thá»i tiết nhÆ° mây, mua, sấm sét,…
+ Tầng bình lÆ°u: nhiá»t Äá» tÄng theo Äá» cao, không khà luôn luôn chuyá»n Äá»ng ngang. Lá»p ô-dôn trong tầng nà y Äã giúp hấp thụ phần lá»n bức xạ cá»±c tÃm, bảo vá» sá»± sá»ng trên Trái Äất.
2.3. Các khá»i khÃ
Em hãy hoà n thà nh bảng theo mẫu sau:
|
Khá»i khà |
Nơi hình thà nh |
Äặc Äiá»m chÃnh |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
HÆ°á»ng dẫn giải:
Äá»c thông tin trong mục 3 SGK Äá» hoà n thà nh bảng.
Lá»i giải chi tiết
.png)
2.4. Khà áp. Các Äai khà áp trên Trái Äất
1. Cho biết giá trá» khà áp Äược thá» hiá»n á» hình 4.
.png)
2. Dựa và o hình 5, hãy cho biết:
– Tên của các Äai áp cao và Äai áp thấp trên bá» mặt Trái Äất.
– Sá»± phân bá» của các Äai khà áp á» bán cầu Bắc và bán cầu Nam.
HÆ°á»ng dẫn giải:
1. Quan sát hình ảnh sỠ4: ChỠsỠkim chỠtrên khà áp kế.
2. Quan sát hình 5 kết hợp kiến thức SGK trả lá»i câu há»i dá»±a trên
+ Tên của các Äai áp cao và Äai áp thấp trên bá» mặt Trái Äất.
+ Sá»± phân bá» của các Äai khà áp á» bán cầu Bắc và bán cầu Nam.
Lá»i giải chi tiết:
1. Khà áp
Giá trỠkhà áp Ỡhình 4 là 1 013 mb.
2. Các Äai khà áp trên Trái Äất
– Các Äai áp cao: hai Äai áp cao cá»±c, hai Äai áp cao cáºn chà tuyá»n.
– Các Äai áp thấp: hai Äai áp thấp ôn Äá»i, má»t Äai áp thấp XÃch Äạo.
– Sá»± phân bá» của các Äai khà áp á» hai bán cầu: các Äai khà áp xen kẽ nhau và Äá»i xứng nhau qua Äai áp thấp XÃch Äạo.
2.5. Gió. Các loại gió thá»i thÆ°á»ng xuyên trên Trái Äất
Dá»±a và o hình 5 và thông tin trong mục 5, em hãy hoà n thà nh bảng theo mẫu sau và o vá».
.png)
HÆ°á»ng dẫn giải:
Dựa và o hình 5 và thông tin trong mục 5.
Lá»i giải chi tiết:
.png)
Trả lời