Bài 8: Chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời và hệ quả – KNTT

– Thời gian chuyển động một vòng của Trái Đất quanh Mặt trời là 365 ngày 6h.

– Trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời, trục Trái Đất luôn nghiêng trên mặt phẳng quỹ đạo một góc khoảng 66⁰33’.

– Sau 3 năm có 365 ngày sẽ có một năm có 366 ngày. Năm đó gọi là năm nhuận, tháng 2 có 29 ngày.

a. Mùa trên Trái Đất

 – Trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời, trục Trái Đất nghiêng và không đổi hướng dẫn đến bán cầu Bắc và bán cầu Nam luân phiên ngả về phía Mặt Trời.

Bán cầu nào ngả về phía Mặt Trời sẽ có góc chiếu của tia sáng mặt trời lớn, nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt, khi ấy là mùa nóng của bán cầu đó.

– Cùng lúc đó, bán cầu không ngả về phía Mặt Trời có góc chiếu của tia sáng mặt trời nhỏ, nhận được ít ánh sáng và nhiệt, khi ấy là mùa lạnh của bán cầu đó.

– Trong thực tế, hiện tượng mùa có sự khác biệt theo vĩ độ.

– Ở các vĩ độ cao (đới lạnh) quanh năm lạnh.

– Ở các vĩ độ thấp (đới nóng) quanh năm nóng.

– Ở các vĩ độ trung bình (đới ôn hòa), một năm chia thành 4 mùa: xuân, hạ thu, đông.

b. Hiện tượng ngày – đêm dài ngắn theo mùa

– Trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời, do trục Trái Đất nghiêng và không đổi hướng nên độ dài thời gian ban ngày và thời gian ban đêm có sự thay đổi theo mùa và theo vĩ độ.

– Quan sát hình 4, ta thấy ngày 22 tháng 6, bán cầu Bắc đang là mùa nóng có ngày dài hơn đêm. Cùng lúc đó, bán cầu Nam đang là mùa lạnh, có ngày ngắn đêm dài.

Ngày 22 tháng 12 hiện tượng diễn ra ngược lại.

Quan sát hình 1, em hãy mô tả chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời, theo gợi ý:

– Hình dạng quỹ đạo chuyển động.

– Hướng chuyển động.

– Thời gian chuyển động hết một vòng.

– Góc nghiêng và hướng của trục trong quá trình chuyển động.

Hướng dẫn giải:

Quan sát hình 1, kết hợp kiến thức mục 1 và kiến thức bản thân, mô tả chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời, theo gợi ý:

+ Hình dạng quỹ đạo chuyển động.

+ Hướng chuyển động.

+ Thời gian chuyển động hết một vòng.

+ Góc nghiêng và hướng của trục trong quá trình chuyển động.

Lời giải chi tiết:

– Hình dạng quỹ đạo chuyển động: hình elip gần tròn.

– Hướng chuyển động: từ tây sang đông.

– Thời gian chuyển động hết một vòng: 365 ngày 6 giờ.

– Góc nghiêng và hướng của trục trong quá trình chuyển động: Trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời, Trái Đất luôn nghiêng trên mặt phẳng quỹ đạo một góc khoảng 660 33’ và trục Trái Đất không đổi hướng.

1. Dựa vào hình 1, 2 và thông tin trong mục 2, cho biết:

– Vào ngày 22 tháng 6, bán cầu Bắc đang là mùa gì, bán cầu Nam đang là mùa gì. Tại sao?

– Vào ngày 22 tháng 12, bán cầu Bắc đang là mùa gì, bán cầu Nam đang là mùa gì. Tại sao?

2. Dựa vào hình 2, nêu sự khác nhau về thời gian diễn ra mùa của cả hai bán cầu.

    Dựa vào hình 3, nêu sự khác nhau về hiện tượng mùa theo vĩ độ.

Hình 3. Sự khác biệt về mùa theo vĩ độ

3. Dựa vào hình 4, hãy hoàn thành bảng vào vở theo mẫu sau:

Hướng dẫn giải:

1. Quan sát hình 1, 2 và thông tin trong mục 2.

2. Quan sát hình 2, 3.

3. Quan sát hình 4.

Lời giải chi tiết:

1. Mùa ở hai bán cầu

– Vào ngày 22 tháng 6, bán cầu Bắc là mùa nóng, bán cầu Nam là mùa lạnh. Vì lúc đó bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt, còn bán cầu Nam thì ngược lại (nhận được ít ánh sáng và nhiệt).

– Vào ngày 22 tháng 12, bán cầu Bắc là mùa lạnh, bán cầu Nam là mùa nóng. Vì lúc đó bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời, nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt, còn bán cầu Bắc thì ngược lại (nhận được ít ánh sáng và nhiệt).

2. Thời gian diễn ra mùa và hiện tượng mùa theo vĩ độ

 – Trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời, trục Trái Đất bao giờ cũng nghiêng một góc không đổi trên mặt phẳng quỹ đạo nên lúc bán cầu Bắc, lúc bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời sinh ra các mùa:

+ Bán cầu nào hướng về phía Mặt Trời, nhận được nhiều ánh sáng: mùa nóng.

+ Bán cầu nào chếch xa Mặt Trời, nhận được ít ánh sáng: mùa lạnh.

+ Các mùa đối lập nhau ở 2 bán cầu trong một năm.

– Sự khác nhau về hiện tượng mùa theo vĩ độ:

+ Ở các vĩ độ cao (đới lạnh) quanh năm lạnh.

+ Ở các vĩ độ trung bình (đới ôn hòa), một năm chia thành 4 mùa: xuân, hạ, thu, đông.

+ Ở các vĩ độ thấp (đới nóng) quanh năm nóng.

3. Hiện tượng ngày – đêm dài ngắn theo mùa