1. Thế nào là quan hệ từ?
– Ví dụ:
+ Anh không xuống thuyền của chúng tôi mà đi bộ dọc bờ sông.
+ Họ có thể đọc sách bằng tiếng Anh và tiếng Pháp.
+ Mặt đất và bầu trời đều tươi sáng.
-> Những từ “của”, “mà”, “bằng”, “và”, “và”, “đều” là những quan hệ từ phổ biến, được sử dụng rất nhiều trong văn nói và văn viết.
– Kết luận: Quan hệ từ dùng để biểu thị các ý nghĩa quan hệ như sở hữu, so sánh, nhân quả,… giữa các bộ phận của câu hay giữa câu với câu trong đoạn văn.
2. Đặc điểm của quan hệ từ
– Quan hệ từ là những từ biểu thị quan hệ ngữ pháp giữa các từ, các cụm từ, giữa các bộ phận của câu hoặc giữa các câu với nhau.
– Chúng không thể đm nhiệm được vai trò thành tố chính lẫn vai trò thành tố phụ trong cụm từ, chúng cũng không thể đm nhiệm được chức năng của các thành phần câu.
– Chúng chỉ thực hiện được chức năng liên kết các từ, các cụm từ hay các câu với nhau. Vì thế chúng còn được gọi là các từ nối, kết từ hoặc từ quan hệ.
3. Sử dụng quan hệ từ
– Ví dụ:
+ Nếu trời mưa to thì chúng ta không đi nữa.
+ Không những nó không đến mà nó còn không cho em nó đến.
+ Bọn thực dân Pháp đã không đáp ứng, lại thẳng tay khủng bố Việt Minh hơn nữa (Hồ Chí Minh).
-> Những quan hệ từ như: nếu, thì, không những,… trong những câu văn trên bắt buộc phải có, nếu không có quan hệ từ thì câu văn sẽ đổi nghĩa.
– Kết luận:
+ Khi nói hoặc viết, có những trường hợp bắt buộc phải dùng quan hệ từ. Đó là những trường hợp nếu không có quan hệ từ thì câu văn sẽ đổi nghĩa hoặc không rõ nghĩa. Bên cạnh đó, cũng có trường hợp không bắt buộc dùng quan hệ từ (dùng cũng được, không dùng cũng được).
+ Có một số quan hệ từ được dùng thành cặp.
4. Luyện tập
Câu 1: Em hãy tìm các quan hệ từ được sử dụng trong đoạn trích sau:
“Chúng tôi leo lên dốc đồn Cô Tô hỏi thăm sức khỏe anh em bộ binh và hải quân cùng đóng sát nhau trong cái đồn khố xanh cũ ấy. Trèo lên nóc đồn, nhìn bao la Thái Bình Dương bốn phương tám hướng, quay góc 180 độ mà ngắm toàn cảnh đảo Cô Tô. Nhìn rõ cả Tô Bắc, Tô Trung, Tô Nam, mà càng thấy yêu mến hòn đảo như bất cứ người chài nào từng đẻ ra và lớn lên theo mùa sóng ở đây”.
Gợi ý trả lời:
– Các quan hệ từ được sử dụng trong đoạn trích trên: Và, trong, mà, càng, như, ở.
Câu 2: Đặt câu ghép có sử dụng quan hệ từ sau:
– Nếu … thì.
– Mặc … dù.
– Vì … nên.
– Hễ … thì.
Gợi ý trả lời:
– Nếu mình học bài thì mình đã được điểm 10 trong kì kiểm tra rồi.
– Mặc dù đã rất cố gắng nhưng anh ấy vẫn thi trượt.
– Vì đến lớp trễ nên An bị cô giáo mắng.
– Hễ mùa xuân sang,thì đàn chim ở đâu cứ bay về đây ca hát ríu rít.
5. Kết luận
Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:
– Nắm được khái niệm quan hệ từ; ý nghĩa tác dụng của quan hệ từ.
– Nhận diện, sử dụng quan hệ từ trong khi nói và viết.
– Ý thức ham học hỏi, ý thức giữ gìn sự trong sáng trong Tiếng Việt.
– Hiểu được việc sử dụng quan hệ từ trong giao tiếp và tạo lập văn bản.
– Phân tích được tác dụng của quan hệ từ.