1. Thế nào là rút gọn câu?
– Khi nói hoặc viết, có thể lược bỏ một số thành phần câu, tạo thành câu rút gọn. Việc lược bỏ các thành phần câu thường nhằm những mục đích như sau:
+ Làm câu gọn hơn, vừa thông tin nhanh, vừa tránh lặp từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước.
+ Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người (lược bỏ chủ ngữ).
2. Cách dùng câu rút gọn
Khi rút gọn câu cần chú ý:
– Không làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói.
– Không biến câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã.
3. Luyện tập
Câu 1: Em hãy chỉ ra câu rút gọn và nêu tác dụng của chúng trong những ngữ liệu sau:
a. Hôm qua, mẹ tôi mới mua cho tôi một chiếc đầm rất đẹp, chiếc đầm ấy có màu hồng, một màu mà tôi rất thích.
b. Con chó tưởng chủ mắng, vẫy đuôi mừng để lấy lòng chủ. Lão Hạc nạt to hơn nữa:
– Mừng à? Vẫy đuôi à? Vẫy đuôi thì cũng giết! Cho cậu chết!
c. Cụ Bá cười nhạt, nhưng tiếng cười giòn giã lắm; người ta bảo cụ hơn người cũng bởi cái cười:
– Cái anh này nói mới hay! Ai làm gì mà anh phải chết? Đời người chứ có phải con ngóe đâu? Lại say rồi phải không?
Gợi ý trả lời:
Câu rút gọn là:
b. Mừng à? Vẫy đuôi à? Vẫy đuôi thì cũng giết! Cho cậu chết!
-> Thể hiện sự buồn tủi của lão Hạc khi bán cậu Vàng
c. Lại say rồi phải không?
-> Câu Bá Kiến hỏi Chí Phèo khi Chí Phèo đến tìm Bá Kiến trả thù.
Câu 2: Em hãy viết đoạn văn với chủ đề tự chọn, trong đó có sử dụng câu rút gọn.
Gợi ý trả lời:
Trời đang nắng lắm, bỗng dưng không lâu sau đó trời kéo mây đen, cơn gió quật những tàu lá chuối. Những hạt mưa đã rơi lộp bộp trên mái nhà. Ôi! Mưa! Lại mưa! Từ trong nhà, Hoa tỏ ra ngán ngẩm. Những lúc như thế, cô lại nhớ nhà và nhớ về những kỷ niệm thời thơ ấu. Thật vui biết bao! Ngày ấy, Hoa cùng các bạn chơi rất nhiều trò chơi thú vị. Nhảy dây. Kéo co. Chơi trốn tìm. Tất cả ùa về khiến Hoa càng mong nhanh qua những ngày tháng mưa dầm, để cô có thể trở về quê hương, ôn lại những kỷ niệm thời xưa cũ.
4. Kết luận
Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:
– Nắm được cách rút gọn câu và tác dụng của câu rút gọn.
– Biết cách rút gọn câu hợp lí và hiệu quả.
– Yêu thích môn học, có ý thức giữ gìn sự trong sáng của tiếng việt.