Tóm tắt bà i
1.1. VÄn bản và Äoạn vÄn
– VÄn bản lÃ ÄÆ¡n vá» ngôn ngữ trình bà y trá»n vẹn má»t vấn Äá» trong giao tiếp. Thông thưá»ng, vÄn bản là bà i nói, bà i viết (lá ÄÆ¡n, bức thư, bà i thÆ¡, truyá»n ká», thông báo, bà i vÄn nghá» luáºn,…) có các bá» pháºn thá»ng nhất vá» chá»§ Äá» (xoay quanh má»t vấn Äá» nhất Äá»nh), liên kết bằng những từ ngữ nhất Äá»nh vÃ ÄÆ°á»£c sắp xếp theo thứ tá»± hợp lÃ.
– VÄn bản có thá» gá»m má»t hoặc má»t sá» Äoạn vÄn. Má»i Äoạn vÄn thá» hiá»n má»t chá»§ Äá» nhá»; hết Äoạn vÄn, phải xuá»ng dòng. á» dạng phá» biến (Äiá»n hình), Äoạn vÄn gá»m má»t sá» câu, trong Äó thưá»ng có má»t câu nêu chá»§ Äá» cá»§a Äoạn vÄn (câu chá»§ Äá»), má»t sá» câu phát triá»n chá»§ Äá» (câu phát triá»n).
– Và dụ: Bà i Tại sao nên có váºt nuôi trong nhà ? (Thùy Dương) gá»m nhiá»u Äoạn vÄn. Trong Äoạn vÄn sau, câu Äầu tiên nêu chá»§ Äá» bà n luáºn cá»§a Äoạn vÄn; các câu tiếp theo diá» n giải chá»§ Äá» nà y: “Khi nuôi thú cưng, trẻ sẽ phát triá»n ý thức trách nhiá»m và chÄm sóc cho ngưá»i khác. Các con váºt nuôi luôn luôn cần sá»± chÄm sóc và quan tâm. Chúng phụ thuá»c và o ngưá»i cho Än, chÄm sóc và huấn luyá»n. Trẻ nuôi thú cưng sẽ thưá»ng xuyên há»c ÄÆ°á»£c cách cảm thông và lòng trắc ẩn. Há»c cách có trách nhiá»m vá»i ngưá»i khác sẽ tạo cÆ¡ há»i cho những Äứa trẻ biết tá»± chÄm sóc bản thân mình tá»t hÆ¡n”.
1.2. Từ Hán Viá»t
– Từ Hán Viá»t là những từ mà tiếng Viá»t mượn từ tiếng Hán (tiếng Trung Quá»c) ÄÆ°á»£c Äá»c theo cách Äá»c Hán Viá»t. Và dụ: sÆ¡n hà , quá»c gia, vÄ© Äại, nhân ái,…
– Các yếu tá» cấu tạo từ Hán Viá»t thưá»ng không có khả nÄng dùng như má»t từ ÄÆ¡n Äá» tạo câu như các yếu tá» thuần Viá»t cùng nghÄ©a. Và dụ, không thá» tách tiếng hà khá»i từ sÆ¡n hà Äá» nói “Viá»t Nam có rất nhiá»u hà ” mà chá» có thá» nói “Viá»t Nam có rất nhiá»u sông”. Äây là má»t trong những dấu hiá»u phân biá»t từ Hán Viá»t vá»i từ thuần Viá»t và vá»i những từ gá»c Hán Äã ÄÆ°á»£c mượn từ trưá»c khi hình thà nh lá»p từ Hán Viá»t vÃ ÄÆ°á»£c Viá»t hóa á» mức Äá» cao, như: áo, quần, buá»m, buá»ng.
Bà i táºp minh há»a
Bà i táºp 1: Äá»c các Äoạn vÄn sau và tìm câu chá»§ Äá» cá»§a má»i Äoạn
a. ChÄm sóc váºt nuôi sẽ giúp trẻ có má»t cÆ¡ há»i tuyá»t vá»i Äá» tìm hiá»u vá» háºu quả. Khi các thú cưng không ÄÆ°á»£c chÄm sóc tá»t, kết quả sẽ thấy rõ rà ng trong thá»±c tế. Và dụ: Nếu cá không ÄÆ°á»£c cho Än, cá sẽ chết, nếu chó không ÄÆ°á»£c váºn dụng, chó sẽ bá» cuá»ng chân, khi chuá»ng cá»§a má»t con chuá»t lang không ÄÆ°á»£c cá» rá»a thì nó sẽ có mùi khó chá»u…
b. Äá»ng váºt không xa lạ vá»i cuá»c sá»ng con ngưá»i, gần như má»i chúng ta Äá»u có những kà ức tuá»i thÆ¡ tươi Äẹp gần gÅ©i vá»i Äá»ng váºt và thiên nhiên. (…) Hẳn nhiá»u ngưá»i Äá»u từng dà nh hà ng giá» nhìn lÅ© kiến “hà nh quân” tha má»i vá» tá» hay buá»c chá» và o chân cảnh cam là m cánh diá»u thả chÆ¡i. Những loà i Äá»ng váºt bé nhá» Äã nuôi dưỡng biết bao tâm há»n trẻ thÆ¡, vẽ nên những bức tranh kà ức vá» thá»i ấu thÆ¡ tươi Äẹp.
c. Và o kì nghá» hè, nhiá»u trẻ em mong ngóng ÄÆ°á»£c vá» quê chÆ¡i. Buá»i sáng tinh mÆ¡, gà trá»ng gáy vang ò ó o gá»i xóm là ng thức dáºy, lÅ© chim chÃch Äùa vui trên cà nh cây, Äà n bò cháºm rãi ra Äá»ng là m viá»c. Ngưá»i nông dân ra bá» sông cất vó, ÄÆ°á»£c mẻ tôm, mẻ cá nà o lại Äem vá» chế biến thà nh những món Än thanh Äạm cá»§a thôn quê. Vì váºy, khó mà tưá»ng tượng ÄÆ°á»£c rằng nếu không có Äá»ng váºt thì cuá»c sá»ng cá»§a con ngưá»i sẽ ra sao.
Hưá»ng dẫn giải:
– Xem lại lý thuyết phần vÄn bản và Äoạn vÄn Äá» giải bà i táºp nà y.
– Xác Äá»nh câu chá»§ Äá» cá»§a từng Äoạn vÄn Äã cho.
Lá»i giải chi tiết:
a. Câu chá»§ Äá» là : ChÄm sóc váºt nuôi sẽ giúp trẻ có má»t cÆ¡ há»i tuyá»t vá»i Äá» tìm hiá»u vá» háºu quả.
b. Câu chá»§ Äá» là : Äá»ng váºt không xa lạ vá»i cuá»c sá»ng con ngưá»i, gần như má»i chúng ta Äá»u có những kà ức tuá»i thÆ¡ tươi Äẹp gần gÅ©i vá»i Äá»ng váºt và thiên nhiên.
c. Câu chá»§ Äá» là : Vì váºy, khó mà tưá»ng tượng ÄÆ°á»£c rằng nếu không có Äá»ng váºt thì cuá»c sá»ng cá»§a con ngưá»i sẽ ra sao.
Bà i táºp 2: Xếp các từ sau: cao nhân, chiến thắng, thi gia, phát thanh, bà máºt, gia tà i, Äá»ng Äẳng, tân binh, thư sinh và nhóm thÃch hợp:
– Từ có yếu tá» chÃnh Äứng trưá»c, yếu tá» phụ Äứng sau
– Từ có yếu tá» phụ Äứng trưá»c, yếu tá» chÃnh Äứng sau
Hưá»ng dẫn giải:
– Xem lại lý thuyết phần từ Hán Viá»t Äá» giải bà i táºp nà y.
– Xác Äá»nh Äúng từng từ Hán Viá»t và o hai nhóm Äã cho.
Lá»i giải chi tiết:
– Các từ Hán Viá»t có yếu tá» chÃnh Äứng trưá»c, yếu tá» phụ Äứng sau: thi gia, gia tà i, Äá»ng Äẳng, tân binh, thư sinh.
– Các từ Hán Viá»t có yếu tá» chÃnh Äứng sau: cao nhân, chiến thắng, phát thanh, bà máºt.
Trả lời