Địa lí lớp 10 Bài 31: Tổ chức lãnh thổ công nghiệp, tác động của công nghiệp tới môi trường và định hướng phát triển ngành công nghiệp
Video giải Địa lí 10 Bài 31: Tổ chức lãnh thổ công nghiệp, tác động của công nghiệp tới môi trường và định hướng phát triển ngành công nghiệp – Chân trời sáng tạo
A. Lý thuyết Địa lí 10 Bài 31: Tổ chức lãnh thổ công nghiệp, tác động của công nghiệp tới môi trường và định hướng phát triển ngành công nghiệp
I. QUAN NIỆM, VAI TRÒ CỦA TỔ CHỨC LÃNH THỔ CÔNG NGHIỆP
– Quan niệm: là hệ thống các mối liên kết không gian của các ngành và sự kết hợp sản xuất trong lãnh thổ trên cơ sở khai thác lợi thế về vị trí địa lí, tài nguyên thiên nhiên, nguồn lao động, thị trường tiêu thụ, thành tựu khoa học – công nghệ,… nhằm đạt hiệu quả cao nhất về kinh tế – xã hội – môi trường và đảm bảo an ninh quốc phòng.
– Vai trò: góp phần sử dụng một cách hợp lí các nguồn lực về vị trí địa lí, tự nhiên, kinh tế – xã hội của mỗi quốc gia, thu hút nguồn lực từ bên ngoài. Góp phần thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở các nước phát triển cũng như thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế.
II. MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC LÃNH THỔ CÔNG NGHIỆP
(Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp = HTTCLTCN)
|
Hình thức |
Vai trò |
Đặc điểm |
|
Điểm công nghiệp |
– Là đơn vị cơ sở cho các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp khác. – Giải quyết việc làm tại địa phương. Đóng góp vào nguồn thu của địa phương. – Góp phần thực hiện công nghiệp hoá tại địa phương. |
– Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp đơn giản nhất, cơ sở sản xuất công nghiệp nằm trong hoặc gần – xa điểm dân cư. – Phân bố gần nguồn nguyên – nhiên liệu. – Giữa các cơ sở sản xuất công nghiệp ít có mối liên hệ với nhau. |
|
Khu công nghiệp |
– Thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước. – Thúc đẩy chuyển giao công nghệ hiện đại. – Giải quyết việc làm, nâng cao chất lượng nguồn lao động. – Tạo nguồn hàng tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. |
– Ranh giới rõ ràng, không có dân cư sinh sống. – Phân bố thuận lợi cho vận chuyển hàng hoá và liên hệ với bên ngoài. – Tập trung các cơ sở sản xuất công nghiệp, sử dụng chung cơ sở hạ tầng sản xuất; hưởng quy chế riêng, ưu đãi về sử dụng đất, thuế quan; ứng dụng mạnh mẽ thành tựu khoa học – công nghệ vào sản xuất; khả năng hợp tác sản xuất cao. – Có các cơ sở sản xuất công nghiệp nòng cốt và hỗ trợ. – Các hình thức khác: đặc khu kinh tế, khu chế xuất, khu công nghệ cao, công viên khoa học,… |
|
Trung tâm công nghiệp |
– Góp phần định hình hướng chuyên môn hoá cho vùng lãnh thổ và tạo động lực phát triển cho khu vực phụ cận. |
– Là Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp ở trình độ cao, gắn với các đô thị vừa và lớn, có vị trí địa lí thuận lợi. – Bao gồm: khu công nghiệp, điểm công nghiệp và cơ sở sản xuất công nghiệp. Có mối liên hệ chặt chẽ với nhau về sản xuất, kĩ thuật, công nghệ. – Gồm nhiều cơ sở sản xuất công nghiệp thuộc nhiều ngành khác nhau, có các cơ sở sản xuất công nghiệp nòng cốt và bổ trợ. |
|
Vùng công nghiệp |
– Thúc đẩy hướng chuyên môn hoá cho vùng lãnh thổ. – Khai thác có hiệu quả các nguồn lực theo lãnh thổ.
|
– Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp cao nhất. – Không gian rộng lớn, gồm nhiều điểm công nghiệp, khu công nghiệp và trung tâm công nghiệp có mối liên hệ mật thiết với nhau trong sản xuất. – Có các nhân tố tạo vùng tương đồng – Có vài ngành công nghiệp chủ yếu, tạo nên hướng chuyên môn hoá của vùng. |
Khu công nghiệp ở Bình Dương (Việt Nam)
III. TÁC ĐỘNG CỦA CÔNG NGHIỆP TỚI MÔI TRƯỜNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NGÀNH CÔNG NGHIỆP TRONG TƯƠNG LAI
1. Tác động của công nghiệp tới môi trường
* Tích cực: tạo ra các máy móc, thiết bị sử dụng công nghệ hiện đại để dự báo và khai thác hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường.
* Tiêu cực:
– Ô nhiễm môi trường nước và môi trường không khí.
– Ô nhiễm môi trường do chất thải rắn.
– Ô nhiễm môi trường do sản phẩm công nghiệp sau khi sử dụng.
– Tình trạng cạn kiệt một số nguồn tài nguyên thiên nhiên.
=> Phát triển các nguồn năng lượng tái tạo là cần thiết (năng lượng từ mặt trời, gió, sóng biển, thuỷ triều,…)
Ô nhiễm nguồn nước
2. Định hướng phát triển ngành công nghiệp trong tương lai
– Chuyển dần từ công nghiệp truyền thống sang công nghiệp có hàm lượng kĩ thuật – công nghệ cao.
– Sự phát triển của các cuộc cách mạng công nghiệp tác động mạnh mẽ đến sự liên kết và phát triển công nghiệp theo ngành, theo vùng.
– Hoạt động gắn với sự khai thác hợp lí, có hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên.
– Phát triển theo hướng công nghiệp xanh, hạn chế phát thải khí CO2 và các chất độc hại ra môi trường.
Điện mặt trời và điện gió
B. Bài tập trắc nghiệm Địa lí 10 Bài 31: Tổ chức lãnh thổ công nghiệp, tác động của công nghiệp tới môi trường và định hướng phát triển ngành công nghiệp
Câu 1. Các hoạt động của sản xuất công nghiệp không có tác động tiêu cực nào sau đây đến môi trường tự nhiên?
A. Tình trạng ô nhiễm môi trường nước và môi trường không khí.
B. Tạo ra máy móc khai thác hợp lí nguồn tài, bảo vệ môi trường.
C. Hiện trạng cạn kiệt của một số nguồn tài nguyên trong tự nhiên.
D. Ô nhiễm môi trường do sản phẩm công nghiệp sau khi sử dụng.
Đáp án: B
Giải thích:
Trong sản xuất công nghiệp thường gây tác động tiêu cực đến môi trường như:
– Ô nhiễm môi trường nước và môi trường không khí.
– Ô nhiễm môi trường do chất thải rắn.
– Ô nhiễm môi trường do sản phẩm công nghiệp sau khi sử dụng.
– Tình trạng cạn kiệt một số nguồn tài nguyên thiên nhiên.
Câu 2. Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp có quy mô diện tích lớn nhất là
A. vùng công nghiệp.
B. trung tâm công nghiệp.
C. khu công nghiệp.
D. điểm công nghiệp.
Đáp án: A
Giải thích: Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp có quy mô diện tích lớn nhất là vùng công nghiệp.
Câu 3. Đặc điểm nào sau đây không đúng với khu công nghiệp?
A. Có vị trí địa lí thuận lợi.
B. Tập trung nhiều xí nghiệp.
C. Chi phí sản xuất thấp.
D. Có ranh giới không rõ.
Đáp án: D
Giải thích: Một trong những đặc điểm của khu công nghiệp là khu vực có ranh giới địa lí xác định, chuyên sản xuất hàng công nghiệp và thực hiện dịch vụ cho sản xuất công nghiệp -> Nhận định: Có ranh giới không rõ không phải đặc điểm của khu công nghiệp.
Câu 4. Các hoạt động của sản xuất công nghiệp có tác động tiêu cực nào sau đây đến môi trường tự nhiên?
A. Ô nhiễm môi trường do sản phẩm công nghiệp sau khi sử dụng.
B. Tạo ra máy móc khai thác hợp lí nguồn tài, bảo vệ môi trường.
C. Sử dụng công nghệ hiện đại dự báo, khai thác hợp lí tài nguyên.
D. Tạo môi trường mới, góp phần cải thiện chất lượng môi trường.
Đáp án: A
Giải thích: Về tác động tích cực, ngành công nghiệp tạo ra các máy móc, thiết bị sử dụng công nghệ hiện đại để dự báo và khai thác hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường. Tạo ra môi trường mới, góp phần cải thiện chất lượng môi trường.
Câu 5. Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp nào sau đây không có các xí nghiệp bổ trợ và phuc vụ công nghiệp?
A. Điểm công nghiệp.
B. Trung tâm công nghệp.
C. Vùng công nghiệp.
D. Khu công nghiệp.
Đáp án: A
Giải thích: Đặc điểm của điểm công nghiệp hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp đơn giản nhất, lãnh thổ không lớn, gồm một vài 1 xí nghiệp, có cơ sở hạ tầng riêng. Các xí nghiệp phân bố gần nguồn nguyên liệu (nhất là nguyên liệu nông lâm nghiệp, thuỷ sản) hay một loại tài nguyên và các xí nghiệp không có mối liên hệ sản xuất.
Câu 6. Ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, phổ biến hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp nào sau đây?
A. Điểm công nghiệp.
B. Vùng công nghiệp.
C. Khu công nghiệp tập trung.
D. Trung tâm công nghiệp.
Đáp án: C
Giải thích: Ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp phổ biến là khu công nghiệp tập trung.
Câu 7. Đặc điểm nào sau đây không hoàn toàn đúng với vùng công nghiệp?
A. Gắn với một đô thị vừa và lớn.
B. Có một số các ngành chủ yếu.
C. Là một vùng lãnh thổ rộng lớn.
D. Bao gồm điểm, khu, trung tâm.
Đáp án: A
Giải thích: Đặc điểm gắn với một đô thị vừa và lớn là của trung tâm công nghiệp, không phải đặc điểm của vùng công nghiệp.
Câu 8. Đặc điểm nào sau đây không đúng với khu công nghiệp tập trung?
A. Khu vực có ranh giới rõ ràng.
B. Nơi tập trung nhiều xí nghiệp.
C. Gắn với đô thị vừa và lớn.
D. Có dịch vụ hỗ trợ công nghiệp.
Đáp án: C
Giải thích: Trung tâm công nghiệp là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp ở trình độ cao, thường gắn với các đô thị vừa và lớn, có vị trí địa lí thuận lợi -> Nhận định: Gắn với đô thị vừa và lớn không phải đặc điểm của khu công nghiệp tập trung.
Câu 9. Cơ sở hạ tầng thiết yếu cho một khu công nghiệp tập trung là
A. bãi kho, mạng lưới điện và hệ thống nước.
B. điện, nước, giao thông, thông tin liên lạc.
C. sân bay, hải cảng, dịch vụ bốc dỡ hàng hóa.
D. các nhà máy, xí nghiệp, khu chế xuất.
Đáp án: B
Giải thích: Cơ sở hạ tầng thiết yếu cho một khu công nghiệp tập trung là điện, nước, giao thông, thông tin liên lạc.
Câu 10. Các hoạt động của sản xuất công nghiệp có tác động tiêu cực nào sau đây đến môi trường tự nhiên?
A. Sử dụng công nghệ hiện đại dự báo, khai thác hợp lí tài nguyên.
B. Tạo môi trường mới, góp phần cải thiện chất lượng môi trường.
C. Tạo ra máy móc khai thác hợp lí nguồn tài, bảo vệ môi trường.
D. Hiện trạng cạn kiệt của một số nguồn tài nguyên trong tự nhiên.
Đáp án: D
Giải thích: Về tác động tích cực, ngành công nghiệp tạo ra các máy móc, thiết bị sử dụng công nghệ hiện đại để dự báo và khai thác hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường. Tạo ra môi trường mới, góp phần cải thiện chất lượng môi trường.
Câu 11. Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp đơn giản nhất là
A. trung tâm công nghiệp.
B. vùng công nghiệp.
C. khu công nghiệp.
D. điểm công nghiệp.
Đáp án: D
Giải thích: Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp đơn giản nhất là điểm công nghiệp.
Câu 12. Các hoạt động của sản xuất công nghiệp có tác động tiêu cực nào sau đây đến môi trường tự nhiên?
A. Sử dụng công nghệ hiện đại dự báo, khai thác hợp lí tài nguyên.
B. Tạo ra máy móc khai thác hợp lí nguồn tài, bảo vệ môi trường.
C. Tình trạng ô nhiễm môi trường nước và môi trường không khí.
D. Tạo môi trường mới, góp phần cải thiện chất lượng môi trường.
Đáp án: C
Giải thích: Về tác động tích cực, ngành công nghiệp tạo ra các máy móc, thiết bị sử dụng công nghệ hiện đại để dự báo và khai thác hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường. Tạo ra môi trường mới, góp phần cải thiện chất lượng môi trường.
Câu 13. Đặc điểm nào sau đây đúng với điểm công nghiệp?
A. Gồm 1 – 2 xí nghiệp nằm gần nguyên nhiên liệu.
B. Bao gồm khu công nghiệp và điểm công nghiệp.
C. Có các xí nghiệp nòng cốt, bổ trợ và phục vụ.
D. Gắn với đô thị vừa và lớn, vị trí địa lí thuận lợi.
Đáp án: A
Giải thích:
Đặc điểm của điểm công nghiệp là
– Là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp đơn giản nhất, gồm một số cơ sở sản xuất công nghiệp nằm trong phạm vi của một điểm dân cư (đồng nhất với điểm dân cư) hoặc xa điểm dân cư.
– Các cơ sở sản xuất công nghiệp thường phân bố gần nguồn nhiên liệu, nguyên liệu (hoặc vùng nông sản).
– Giữa các cơ sở sản xuất công nghiệp không có (hoặc có rất ít) mối liên hệ với nhau.
Câu 14. Tác động tích cực của hoạt động sản xuất công nghiệp đối với môi trường là
A. hiện trạng cạn kiệt của một số nguồn tài nguyên trong tự nhiên.
B. sử dụng công nghệ hiện đại dự báo, khai thác hợp lí tài nguyên.
C. ô nhiễm môi trường do sản phẩm công nghiệp sau khi sử dụng.
D. tình trạng ô nhiễm môi trường nước và môi trường không khí.
Đáp án: B
Giải thích: Về tác động tích cực, ngành công nghiệp tạo ra các máy móc, thiết bị sử dụng công nghệ hiện đại để dự báo và khai thác hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường.
Câu 15. Các trung tâm công nghiệp thường phân bố ở
A. khu vực nhiều lao động.
B. đầu mối đường giao thông.
C. những đô thị vừa và lớn.
D. các mỏ khóang sản lớn.
Đáp án: C
Giải thích: Trung tâm công nghiệp là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp ở trình độ cao, thường gắn với các đô thị vừa và lớn, có vị trí địa lí thuận lợi.
Xem thêm các bài tóm tắt Lý thuyết Địa lí lớp 10 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:
Lý thuyết Địa lí 10 Bài 30: Địa lí các ngành công nghiệp
Lý thuyết Địa lí 10 Bài 31: Tổ chức lãnh thổ công nghiệp, tác động của công nghiệp tới môi trường và định hướng phát triển ngành công nghiệp
Lý thuyết Địa lí 10 Bài 33: Cơ cấu, vai trò, đặc điểm và các nhân tố ảnh hưởng đên sự phát triển, phân bố dịch vụ
Lý thuyết Địa lí 10 Bài 34: Địa lí ngành giao thông vận tải
Lý thuyết Địa lí 10 Bài 35: Địa lí ngành bưu chính viễn thông
Lý thuyết Địa lí 10 Bài 36: Địa lí ngành thương mại