Tiếng Việt lớp 5 Tập 2 Bài 8: Tranh làng Hồ
Đọc: Tranh làng Hồ trang 74, 75
Nội dung chính Tranh làng Hồ:
Bài đọc đề cập đến tranh làng Hồ. Tác giả bày tỏ niềm yêu mến, sự khâm phục đối với tranh Đông Hồ và những người làm ra tranh Đông Hồ.
* Khởi động
Câu hỏi (trang 74 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Trao đổi với bạn về đề tài của các bức tranh minh hoạ bài đọc.
Trả lời:
Các bức tranh minh họa là tranh Đông Hồ.
Các bức tranh Đông Hồ thường thể hiện những đề tài về đời sống hàng ngày của người dân nông thôn, thể hiện tinh thần, truyền thống và văn hóa dân gian Việt Nam. Chúng thường mang đậm tính hình tượng và phản ánh cuộc sống, phong tục, tập quán, và những giá trị truyền thống của cộng đồng nông dân Việt Nam.
Những đề tài thường gặp trong tranh Đông Hồ có thể là những hình ảnh về các nghề thủ công truyền thống như làm gốm, làm nón, làm giày, làm đèn lồng; về các hoạt động nông nghiệp như cày ruộng, gặt, trồng cây, chăn nuôi; về các trò chơi dân gian, những lễ hội truyền thống, cùng những truyền thuyết dân gian và tín ngưỡng văn hóa.
* Khám phá và luyện tập
Văn bản: Tranh làng Hồ
Từ ngày còn ít tuổi, tôi đã thích những tranh lợn, gà, chuột, ếch, tranh cây dựa, tranh tố nữ của làng Hồ. Mỗi lần Tết đến, đứng trước những cái chiếu bày tranh làng Hồ giải trên các lề phố Hà Nội, lòng tôi thấm thía một nỗi biết ơn đối với những người nghệ sĩ tạo hình của nhân dân. Họ đã đem vào cuộc sống một cách nhìn thuần phác, càng ngắm càng thấy đậm đà, lành mạnh, hóm hỉnh và tươi vui.
Phải yêu mến cuộc đời trồng trọt, chăn nuôi lắm mới khắc được những tranh lợn rầy có những khoáy âm dương rất có duyên, mới vẽ được những đàn gà con tưng bừng như ca múa bên gà mái mẹ.
Kĩ thuật tranh làng Hồ đã đạt đến sự trang trí tinh tế, những bộ tranh tố nữ áo màu, quần hoa chanh nền đen lĩnh của một thứ màu đen rất Việt Nam. Màu đen không pha bằng thuốc mà luyện bằng bột than của những chất liệu gợi nhắc thiết tha đến đồng quê đất nước: chất rơm bắp, than của cói chiếu và than của lá tre mùa thu rụng lá. Cái màu trắng điệp cũng là một sự sáng tạo góp phần vào kho tàng màu sắc của dân tộc trong hội hoạ.
Màu trắng ấy càng ngắm càng ưa nhìn; những hạt cát của điệp trắng nhấp nhánh muôn ngàn hạt phần làm tăng thêm vẻ thâm thuý cho khuôn mặt, tăng thêm sống động cho dáng người trong tranh.
Theo Nguyễn Tuân
• Làng Hồ: làng Đông Hồ thuộc huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, có nghề làm tranh từ lâu đời.
• Nghệ sĩ tạo hình: người chuyên vẽ tranh, tạc tượng.
• Thuần phác: chất phác, mộc mạc.
• Lĩnh: một thứ lụa đen bóng.
• Màu trắng điệp: màu trắng do bột lấy ở vỏ sò, vỏ điệp ở biển, trộn nó với hồ loãng nấu bằng bột gạo nếp tạo thành.
Trả lời câu hỏi
Câu 1 (trang 75 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Tác giả có suy nghĩ, cảm xúc gì khi xem những bức tranh làng Hồ?
Trả lời:
Tác giả cảm thấy thấm thía và biết ơn đối với những người nghệ sĩ tạo hình của nhân dân khi đứng trước những bức tranh làng Hồ. Tác giả cảm nhận được sự hóm hỉnh, tươi vui và lòng thuần phác trong những bức tranh này, tạo nên một cảm giác gần gũi và ấm áp.
Câu 2 (trang 75 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Vì sao nói kĩ thuật tranh làng Hồ “đã đạt đến sự trang trí tinh tế”?
Trả lời:
Kĩ thuật tranh làng Hồ đã đạt đến sự trang trí tinh tế bởi sự tinh vi, khéo léo và sáng tạo trong việc sử dụng màu sắc và các chi tiết trong tranh. Mỗi chi tiết được vẽ cẩn thận và một cách tỉ mỉ, tạo nên sự hài hòa và đẹp mắt trong từng bức tranh.
Câu 3 (trang 75 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Qua những bức tranh làng Hồ, em hiểu thêm điều gì về cuộc sống, sinh hoạt của người dân Việt Nam xưa?
Trả lời:
Qua những bức tranh làng Hồ, em hiểu thêm về cuộc sống, sinh hoạt của người dân Việt Nam xưa, như công việc trồng trọt, chăn nuôi, và các hoạt động dân gian như trò chơi và lễ hội truyền thống. Những bức tranh này cũng thể hiện sự gắn kết gia đình và lòng yêu thương đối với động vật và thiên nhiên.
Câu 4 (trang 75 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Theo em, vì sao tác giả “thấm thía một nỗi biết ơn đối với những người nghệ sĩ tạo hình của nhân dân”?
Trả lời:
Tác giả cảm thấy biết ơn đối với những người nghệ sĩ tạo hình của nhân dân vì họ đã biến những khía cạnh bình thường của cuộc sống hàng ngày thành những tác phẩm nghệ thuật đẹp mắt và ý nghĩa. Họ đã tạo ra những bức tranh mang đậm tinh thần dân gian và tạo ra niềm vui, sự sáng tạo và cảm xúc cho người xem.
Luyện từ và câu: Mở rộng vốn từ Đất nước trang 75, 76
Câu 1 (trang 75 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Tìm trong đoạn văn sau những từ đồng nghĩa với từ “đất nước”:
Sau 80 năm giời nô lệ làm cho nước nhà bị yếu hèn, ngày nay chúng ta cần phải xây dựng lại cơ đồ mà tổ tiền đã để lại cho chúng ta, làm sao cho chúng ta theo kịp các nước khác trên hoàn cầu. Trong công cuộc kiến thiết đó, nước nhà trông mong chờ đợi ở các em rất nhiều. Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em.
Hồ Chí Minh
Trả lời:
Từ đồng nghĩa với từ “đất nước”: nước nhà, non sông.
Câu 2 (trang 76 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Có thể thay từ in đậm trong mỗi câu sau bằng những từ ngữ nào?
a. Bức tranh vẽ cảnh sông núi thật hùng vĩ.
b. Tổ quốc Việt Nam thật đẹp.
c. Dân tộc Việt Nam có truyền thống hiếu học.
Trả lời:
a. Bức tranh vẽ cảnh nước non thật hùng vĩ.
b. Đất nước Việt Nam thật đẹp.
c. Nhân dân Việt Nam có truyền thống hiếu học.
Câu 3 (trang 76 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Tìm 4 – 5 từ ngữ ca ngợi phẩm chất hoặc truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam.
M: cần cù
Trả lời:
Can đảm, giản dị, hiếu học, yêu nước, dũng cảm, hiếu khách, trách nhiệm, đoàn kết,…
Câu 4 (trang 76 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Viết đoạn văn (từ 4 đến 5 câu) nói về một truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.
Trả lời:
Một trong những truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam là tinh thần đoàn kết và sự giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng. Dù ở thời gian bất kỳ, khi có người gặp khó khăn, người dân Việt Nam luôn sẵn lòng nới lỏng tay áo, chia sẻ gánh nặng và giúp đỡ nhau vượt qua khó khăn. Tinh thần này được thể hiện qua những hoạt động xã hội như cùng nhau xây dựng nhà cửa, giúp đỡ nhau trong công việc nông nghiệp hoặc chăm sóc người già, trẻ em trong làng. Điều này làm nổi bật bức tranh văn hóa đặc trưng và sức mạnh cộng đồng của người Việt.
Viết: Viết đoạn văn thể hiện tình cảm, cảm xúc trước một sự việc trang 76, 77
Đề bài: Viết đoạn văn thể hiện tình cảm, cảm xúc của em về một việc làm góp phần bảo vệ môi trường.
Câu 1 (trang 76 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Viết đoạn văn dựa vào kết quả bài tập 1 trang 68 và các gợi ý:
Câu mở đầu: Giới thiệu việc làm góp phần bảo vệ môi trường:
– Tên, thời gian, địa điểm,… diễn ra việc làm.
– Ấn tượng chung của em.
-?
Các câu tiếp theo:
– Thể hiện tình cảm, cảm xúc:
+ Về công việc, thái độ,… của mọi người.
+ Về ý nghĩa của việc làm.
+?
– Những mong ước cho tương lai.
– Những điều bản thân sẽ thay đổi nhờ tác động của việc làm đó.
-?
Câu kết thúc: Khẳng định tình cảm, cảm xúc,… đối với sự việc.
Trả lời:
Trong một buổi sáng tuần trước, em cùng các bạn trong lớp tham gia vào một chiến dịch làm sạch bãi biển tại khu vực gần trường. Mặc dù chỉ là một hoạt động nhỏ, nhưng nó mang lại sự hứng khởi và tự hào cho em về việc đóng góp của mình vào việc bảo vệ môi trường. Em không chỉ cảm thấy tự hào về những hành động tích cực của chính mình mà còn ngưỡng mộ tinh thần và nhiệt huyết của những người tham gia khác. Họ không chỉ nói về việc bảo vệ môi trường mà còn chủ động hành động, đóng góp hết mình vào công việc. Điều này thực sự là một nguồn động viên lớn đối với em, khiến em cảm thấy tin tưởng và hy vọng vào một tương lai sạch đẹp và bền vững hơn cho hành tinh của chúng ta. Khi hoàn thành công việc, cảm giác hài lòng và lòng biết ơn tràn đầy trong em. Em mong muốn rằng những hoạt động nhỏ nhưng ý nghĩa này sẽ tiếp tục được tổ chức và lan tỏa, để mọi người đều nhận ra tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và cùng nhau hành động để thay đổi tương lai.
Câu 2 (trang 77 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Đọc lại, rà soát và chữa các lỗi trong đoạn văn đã viết:
Sắp xếp ý
Dùng từ
Viết câu
Chính tả
?
Trả lời:
Em đọc lại, rà soát và chữa các lỗi trong đoạn văn đã viết dựa vào gợi ý.
Câu 3 (trang 77 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Chia sẻ trong nhóm, nghe bạn nhận xét để hoàn chỉnh đoạn văn:
Bổ sung từ ngữ, câu văn thể hiện tình cảm, cảm xúc.
Thêm vào những mong ước cho tương lai.
?
Trả lời:
Em chia sẻ trong nhóm, nghe bạn nhận xét để hoàn chỉnh đoạn văn dựa vào gợi ý.
Câu 4 (trang 77 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Cùng bạn bình chọn:
Đoạn văn chọn được việc làm có ý nghĩa.
Đoạn văn giàu cảm xúc.
Trả lời:
Em cùng bạn bình chọn đoạn văn.
* Vận dụng
Câu hỏi (trang 77 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 2): Tìm hiểu và giới thiệu với người thân về một bức tranh Đông Hồ mà em thích.
Trả lời:
Bức tranh Đông Hồ mà em thích là “Cô Đôi Thượng Ngàn” (hay còn gọi là “Cô Đôi Thuở Xưa”). Đây là một trong những bức tranh nổi tiếng của làng Đông Hồ, nơi nổi tiếng với nghề vẽ truyền thống của Việt Nam.
Bức tranh này thường miêu tả cảnh hai người phụ nữ đang cùng nhau bước đi trên con đường dẫn lên ngọn núi cao. Hình ảnh của họ thường được vẽ trong trang phục truyền thống, đôi khi có cả những chiếc nón lá che mưa, tạo nên một bức tranh về sự đoàn kết và sự gan dạ của phụ nữ Việt Nam. Cảnh vật xung quanh thường được mô tả rất mộc mạc, với những ngọn núi, cây cỏ và đôi khi là những con thú nhỏ.
Em thích bức tranh này vì nó mang trong mình một thông điệp về sự gắn kết, lòng hiếu khách và sự chăm sóc lẫn nhau trong cộng đồng. Ngoài ra, màu sắc tươi sáng và hình ảnh dễ nhận biết của tranh cũng là những điểm khiến em ấn tượng.
Xem thêm các bài giải bài tập Tiếng Việt lớp 5 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:
Bài 7: Việt Nam
Bài 8: Tranh làng Hồ
Ôn tập giữa học kì 2
Đánh giá giữa học kì 2
Bài 1: Vì đại dương trong xanh
Bài 2: Thành phố Vì hoà bình