Tác giả tác phẩm: Bài ca Côn Sơn – Ngữ văn 8
I. Tác giả Nguyễn Trãi
– Tên: Nguyễn Trãi
– Sinh năm: 1380 – 1442
– Hiệu: ức Trai, con của Nguyễn Phi Khanh.
– Quê quán: Chi Ngại – Chí Linh- Hải Dương, sau: Nhị Khê- Thường Tín – Hà Tây.
– Ông là người toàn đức, toàn tài, có công lớn trong cuộc kháng chiến chống giặc Minh.
– Là người VN đầu tiên được công nhận: danh nhân văn hoá thế giới (1980)
– Cuộc đời: Gặp nhiều thăng trầm, oan ức.
– Là nhà văn lớn của dân tộc.
– Các tác phẩm tiêu biểu: Bình Ngô đại cáo, Quốc âm thi tập, ức Trai thi tập, Quân trung từ mệnh tập…
II. Tìm hiểu tác phẩm Bài ca Côn Sơn
1. Thể loại: Thơ Lục bát
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác
– Bài thơ Côn Sơn ca được sáng tác trong thời gian ông bị chèn ép phải cáo quan về ở ẩn ở Côn Sơn.
– Bài thơ được viết bằng chữ Hán trong tập “Ức Trai thi tập”.
3. Phương thức biểu đạt
Văn bản Bài ca Côn Sơn có phương thức biểu đạt là biểu cảm
4. Tóm tắt Bài ca Côn Sơn
Bài thơ này được viết vào những năm Nguyễn Trãi về quê ở ẩn. Những năm tháng ấy ông sống trong cảnh thiên nhiên của Côn Sơn. Bài thơ như những nốt nhạc thanh thản của Nguyễn Trãi sau khi cáo quan trường về sống với làng quê thiên nhiên. Bức tranh thiên nhiên Côn Sơn hiện lên thật đẹp qua cảm nhận của tác giả. Chúng ta như đắm chìm cùng những sắc đẹp nơi đây
5. Bố cục bài Bài ca Côn Sơn
Gồm 2 phần
+ Phần 1 – Cảnh trí Côn Sơn
+ Phần 2 – Cuộc sống và tâm hồn Nguyễn Trãi ở Côn Sơn.
6. Giá trị nội dung
– Nhân cách thanh cao, tâm hồn nghệ sĩ của Nguyễn Trãi.
7. Giá trị nghệ thuật
– Thể thơ lục bát, giọng điệu nhẹ nhàng.
– So sánh, liên tưởng, lấy động gợi tĩnh
III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Bài ca Côn Sơn
1. Cảnh trí Côn Sơn
Cảnh trí Côn Sơn:
+ Suối chảy rì rầm – đàn cầm
+ Đá rêu phơi – chiếu êm
+ Thông – như nêm
+ Trúc râm
– Nghệ thuật lấy động để tả tĩnh:
– Tiếng suối rì rầm => sự tĩnh lặng, thanh bình
= > Thiên nhiên êm ái, dịu dàng đầm ấm bao dung. Một thiên nhiên khoáng đạt, thanh tĩnh và nên thơ.
2. Cảnh sống và tâm hồn Nguyễn Trãi ở Côn Sơn
– Đại từ “ta” – Có mặt 5 lần – Chỉ Nguyễn Trãi đang sống những ngày nhàn tả, ẩn dật ở Côn Sơn.
+ Ta nghe tiếng suối
+ Ta ngồi trên đá
+ Ta lên
+ Ta nằm
+ Ta ngâm thơ nhàn
=>Thời gian rỗi rãi một cách bất đắc dĩ. Với tâm hồn thi sĩ đây là dịp để thảnh thơi, thả hồn vào suối, vào thông, vào trúc nơi rừng cao bóng cả.
– Chữ “nhàn”: tâm trạng của NTrãi thực tế chỉ nhàn một nửa, thực chất ông vẫn luôn đau đáu một nỗi niềm muốn đem sức mình phò vua, giúp nước.
– Chữ “nhàn” mang tính tích cực, không hề bất lực, không buông xuôi mà vẫn tha thiết với đời.
=> Hiện lên hình ảnh Nguyễn Trãi đang sống trong ung dung, nhàn tả, thả hồn mình vào cảnh trí Côn Sơn, ông giao hoà tuyệt đối với thiên nhiên.
=> Thể hiện nhân cách thanh cao, phẩm chất thi sĩ, nghệ sĩ lớn của Nguyễn Trãi.