Tóm tắt lý thuyết
1.1. Lực ma sát là gì?
Các vật cản trở chuyển động của một vật, tạo ra ởi những vật tiếp xúc với nó được gọi là lực ma sát.
1.2. Lực ma sát nghỉ và lực ma sát trượt
– Lực ma sát nghỉ là lực giữ cho vật đứng yên ngay cả khi nó bị kéo hoặc đẩy.
Ví dụ: Con người và một số động vật có thể đi lại được hoặc cầm, nắm được các vật nặng là nhờ có sự xuất hiện của lực ma sát nghỉ.
– Lực ma sát trượt là lực xuất hiện khi vật trượt trên bề mặt của vật khác.
Ví dụ: Lực ma sát trượt xuất hiện khi em bé chơi cầu trượt.
1.3. Tác dụng của lực ma sát đối với chuyển động
Lực ma sát có tác dụng cản trở hoặc thúc đẩy chuyển động.
1.4. Ma sát trong an toàn giao thông
– Lực ma sát có vai trò quan trọng trong giao thông:
+ Lực ma sát giữa bánh xe và mặt đường giữ cho bánh xelăn trên đường không bị trượt.
+ Khi xe dừng, đỗ trên dốc, lực ma sát góp phần giữ cho xe không bị trượt dốc,…
Bài tập minh họa
Câu 1: Để giữ an toàn trong giao thông đường bộ người ta đã thiết kế lốp xe như thế nào?
Hướng dẫn giải
Trên mặt lốp xe có các khía rãnh và gai để tăng độ bám dính lên bề mặt di chuyển, tạo ra ma sát vừa đủ để các bánh xe có thể chuyển động liên tục, thay vì chỉ quay tròn và trượt theo quán tính. Đi xe mà lốp có các khía rãnh đã bị mòn thì không an toàn vì bánh xe đã mất dần đi độ bám đường, dễ gây trượt bánh.
Câu 2: Quan sát các đồ vật trong nhà và cho biết: Tại sao cán dao, chổi không nhẵn bóng?
Hướng dẫn giải
Cán dao, chổi không nhẵn bóng mà thường gồ ghề hoặc nhám để tăng ma sát giữa tay người cầm với cán, giúp người cầm giữ chắc dao, chổi.
Câu 3: Mỗi em hãy tìm một ví dụ cho mỗi loại lực ma sát?
Hướng dẫn giải
– Lực ma sát nghỉ: Trong nhà máy sản xuất xi măng, bao xi măng nằm im trên băng truyền nhờ lực ma sát nghỉ.
– Lực ma sát trượt: Khi các em nhỏ chơi cầu trượt, có lực ma sát trượt giữa lưng em bé và mặt cầu.