Các nội dung được Giáo viên nhiều năm kinh nghiệm biên soạn chi tiết giúp học sinh dễ dàng hệ thống hóa kiến thức, ôn luyện trắc nghiệm từ đó dễ dàng nắm vững được nội dung Bài 25: Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều Nguyễn (nửa đầu thế kỉ XIX) Lịch sử lớp 10.
Mời quí bạn đọc tải xuống để xem đầy đủ tài liệu Lý thuyết, trắc nghiệm Lịch sử 10 Bài 25: Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều Nguyễn (nửa đầu thế kỉ XIX):
LỊCH SỬ 10 BÀI 25: TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ, KINH TẾ, VĂN HÓA DƯỚI TRIỀU NGUYỄN (NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX)
Phần 1: Lý thuyết Lịch sử 10 Bài 25: Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều Nguyễn (nửa đầu thế kỉ XIX)
I. Xây dựng và củng cố bộ máy Nhà nước, chính sách ngoại giao
– Năm 1802 Nguyễn Ánh lên ngôi (Gia Long). Nhà Nguyễn thành lập, đóng đô ở Phú Xuân (Huế).
* Tổ chức bộ máy nhà nước.
CQTƯ tổ chức theo mô hình thời Lê.
– Thời Gia Long chua nước ta làm 3 vùng: Bắc Thành, Gia Định Thành và các trực doanh (Trung Bộ) do Triều đình trực tiếp cai quản.
– Năm 1831 – 1832 Minh Mạng thực hiện cải cách hành chính chia cả nước là 30 tỉnh và một Phủ Thừa Thiên. Đứng đầu là tổng đốc tuần phủ hoạt động theo sự điều hành của triều đình.
Lược đồ các đơn vị hành chánh Việt Nam thời Nguyễn (từ năm 1832)
– Tuyển chọn quan lại: qua giáo dục, khoa cử.
– Luật pháp ban hành Hoàng triều luật lệ với 400 điều hà khắc.
– Quân đội: được tổ chức quy củ trang bị đầy đủ song lạc hậu, thô sơ.
* Ngoại giao.
– Thần phục nhà Thanh (Trung Quốc).
Bắt Lào, Cam-pu-chia thần phục.
– Với phương Tây “đóng cửa, không chấp nhận việc đặt quan hệ ngoại giao của họ”.
Binh lính người Việt thời Nguyễn.
II. Tình hình kinh tế và chính sách của nhà Nguyễn
* Nông nghiệp
– Nhà Nguyễn thực hiện chính sách quân điền, song do diện tích đất công ít (20% tổng diện tích đất), đối tượng được hưởng nhiều, vì vậy tác dụng không lớn.
– Khuyến khích khai hoang bằng nhiều hình thức, nhà nước và nhân dân cùng khai hoang.
– Nhà nước còn bỏ tiền, huy động nhân dân sửa, đắp đê điều.
– Trong nhân dân, kinh tế tiểu nông cá thể vẫn duy trì như cũ.
* Nhà Nguyễn đã có những biện pháp phát triển nông nghiệp, song đó chỉ là những biện pháp truyền thống, lúc này không có hiệu quả cao. Nông nghiệp Việt Nam vẫn là một nền nông nghiệp thuần phong kiến, rất lạc hậu.
* Thủ công nghiệp
– Thủ công nghiệp nhà nước:
+ Tổ chức quy mô lớn, các quan xưởng được xây dựng, sản xuất tiền, vũ khí, đóng thuyền, làm đồ trang sức, làm gạch ngói (nghề cũ).
+ Thợ quan xưởng đã đóng tàu thủy – được tiếp cận với kỹ thuật chạy bằng máy hơi nước.
– Trong nhân dân: nghề thủ công truyền thống được duy trì nhưng không phát triển như trước.
Đấu vật
* Thương nghiệp
+ Nội dung phát triển chậm chạp do chính sách thuế khóa phức tạp của Nhà nước.
+ Ngoại thương: Nhà nước nắm độc quyền, buôn bán với các nước láng giềng như Trung Hoa, Xiêm, Mã lai.
+ Dè dặt với phương Tây, tàu thuyền các nước phương Tây chỉ được ra vào cảng Đà Nẵng.
+ Cho nên đô thị tàn lụi dần.
III. Tình hình văn hóa – giáo dục
– Tôn giáo: độc tôn Nho giáo, hạn chế Thiên chúa giáo ,tín ngưỡng dân gian tiếp tục phát triển …
– Giáo dục: giáo dục Nho học được củng cố , Nhà Nguyễn tổ chức khoa thi Hương đầu tiên năm 1807; khoa thi Hội đầu tiên năm 1822 song không bằng các thế kỷ trước.
– Văn học: văn học chữ Nôm phát triển. Tác phẩm xuất sắc của Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Bà Huyện Thanh Quan.
– Sử học : Quốc sử quán thành lập nhiều bộ sử lớn được biên soạn: Lịch triều hiến chương loại chí của Phan Huy Chú , Lịch triều tạp kỷ của Ngô cao Lãng , Gia Định thành thông chí của Trịnh Hoài Đức ..
– Kiến trúc: kinh đô Huế, lăng tẩm, thành lũy ở các tỉnh, cột cờ ở Hà Nội
– Nghệ thuật dân gian: tiếp tục phát triển.
Toàn cảnh Đại Nội trong kinh thành Huế
Huế – Cửu Đỉnh và Thế Miếu 1835 – 1837
Huế – Lăng Minh Mạng 1840 – 1843
Huế – Lăng Tự Đức 1864 – 1867
Lăng Khải Định
Phần 2: 22 câu hỏi trắc nghiệm Lịch sử 10 Bài 25: Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều Nguyễn (nửa đầu thế kỉ XIX)
Câu 1: Cuộc cải cách hành chính chia cả nước thành 30 tỉnh và một Phủ Thừa Thiên được thực hiện dưới triều vua nào của nhà Nguyễn?
A. Gia Long
B. Minh Mạng
C. Thiệu Trị
D. Tự Đức.
Đáp án : Năm 1831 – 1832, vua Minh Mạng quyết định bỏ Bắc thành và Gia Định thành, chia cả nước làm 30 tỉnh và 1 phủ Thừa Thiên. Mỗi tỉnh đều có Tổng đốc, Tuần phủ cai quản cùng hai ti, hoạt động theo sự điều hành của triều đình. Các phủ, huyện, châu, tổng, xã vẫn giữ như cũ.
Đáp án cần chọn là: B
Câu 2: Bộ luật nào được ban hành dưới triều vua Gia Long, quy định chặt chẽ việc bảo vệ nhà nước và các tôn ti, trật tự phong kiến?
A. Hoàng Việt luật lệ.
B. Đại Việt luật lệ.
C. Luật Hồng Đức.
D. Luật triều Nguyễn.
Đáp án : Dưới triều vua Gia Long, một bộ luật mới được ban hành đó là Hoàng Việt luật lệ (còn gọi là Hoàng triều luật lệ hay Luật Gia Long) – gồm gần 400 điều, quy định chặt chẽ việc bảo vệ nhà nước và các tôn ti trật tự phong kiến.
Đáp án cần chọn là: A
Câu 3: Quan lại dưới triều Nguyễn được tuyển chọn thông qua nguồn chính nào?
A. Những người trước đây theo Nguyễn Ánh.
B. Giáo dục, khoa cử tổ chức theo kì.
C. Tiến cử những người có tài.
D. Con của quan lại thân cận.
Đáp án : Dưới triều Nguyễn, ban đầu quan lại được tuyển chọn từ những người trước đây theo Nguyễn Ánh; về sau, giáo dục khoa cử trở thành nguồn tuyển chọn chính.
Đáp án cần chọn là: B
Câu 4: Triều Nguyễn đã thực hiện chính sách gì để mở rộng diện tích ruộng đất công?
A. Tịch thu ruộng đất tư của địa chủ rồi chia cho nông dân.
B. Khuyến khích nhân dân khai hoang bằng nhiều hình thức.
C. Cố gắng bỏ tiền huy động nhân dân sửa đắp đê điều.
D. Trồng thêm các cây lương thực khác ngoài cây lúa
Đáp án : Để mở rộng diện tích ruộng đất công, nhà Nguyễn đã khuyến khích nhân dân khai hoang bằng nhiều hình thức hoặc do dân tự động tổ chức hoặc do nhà nước góp vốn ban đầu cho dân mua sắm nông cụ, trâu bò, mở thêm nhiều đồn điền.
Đáp án cần chọn là: B
Câu 5: Thành tựu tiêu biểu trong lĩnh vực công nghiệp cơ khí dưới triều Nguyễn là
A. Chế tạo tàu thủy chạy bằng động cơ điêzen.
B. Xây đựng được nhiều quần thể cung điện.
C. Đóng được tàu thủy chạy bằng hơi nước.
D. Chế tạo được súng theo mẫu của Pháp.
Đáp án : Trong thủ công nghiệp nhà nước, thợ quan xưởng đã chế tạo được một số máy móc đơn giản, đặc biệt là đóng được tàu thủy chạy bằng hơi nước. Đây là một thành tựu quan trọng trong công nghiệp cơ khí dưới triều Nguyễn.
Đáp án cần chọn là: C
Câu 6: Nghệ thủ công nghiệp mới nào trong dân gian xuất hiện dưới triều Nguyễn?
A. khai mỏ.
B. làm giấy.
C. đóng thuyền.
D. in tranh dân gian.
Đáp án : Dưới triều Nguyễn, tuy một số làng nghề thủ công chịu sự quản chế của nhà nước nhưng vẫn xuất hiện một nghề mới: in tranh dân gian.
Đáp án cần chọn là: D
Câu 7: Sau khi lên ngôi hoàng đế, công việc đầu tiên mà Nguyễn Ánh tập trung giải quyết là gì?
A. Trả thù phong trào Tây Sơn.
B. Xây dựng cung đình nguy nga, tráng lệ.
C. Thiết lập một hệ thống cai trị từ trung ương tới các địa phương.
D. Xây dựng quân đội hùng mạnh.
Đáp án : Sau khi lên ngôi vua, công việc đầu tiên mà Nguyễn Ánh tập trung giải quyết là thiết lập một hệ thống cai trị từ trung ương đến địa phương. Chính quyền Trung ương quản lý trực tiếp từ Thanh Hóa đến Bình Thuận. Còn lại hai khu tự trị Tổng trấn có toàn quyền. Đây cũng là giải pháp tình thế của vua Gia Long trong bối cảnh lúc đầu mới lên ngôi.
Đáp án cần chọn là: C
Câu 8: Các vị vua dưới triều Nguyễn đã sử dụng lực lượng quân sự bắt các nước nào phải thần phục?
A. Lào, Chân Lạp.
B. Lào, Thái Lan.
C. Mã Lai, Inđônêxia.
D. Các nước Đông Nam Á.
Đáp án : Chính sách ngoại giao của triều Nguyễn ở nửa đầu thế kỉ XIX đối với các nước Chân Lạp và Lào là sử dụng lực lượng quân sự bắt họ phải thần phục. Khác với chính sách đối ngoại với nhà Thanh là phục tùng.
Đáp án cần chọn là: A
Câu 9: Nhà Nguyễn thi hành chính sách độc tôn với tôn giáo nào?
A. Nho giáo.
B. Phật giáo.
C. Thiên Chúa giáo.
D. Đạo giáo.
Đáp án : Nhà Nguyễn chủ trương độc tôn Nho giáo, hạn chế hoạt động của các tôn giáo khác, đặc biệt là Thiên Chúa Giáo.
Đáp án cần chọn là: A
Câu 10: Tác phẩm lịch sử nổi tiếng được Phan Huy Chú viết có tên là
A. Khâm đại Việt sử thông giám cương mục.
B. Đại Nam thực lục.
C. Lịch triều hiến chương loại chí.
D. Sơ học bị khảo.
Đáp án : Tác phẩm lịch sử nổi tiếng được Phan Huy Chú viết có tên là: Lịch triều hiến chương loại chí.
Đáp án cần chọn là: C
Câu 11: Vua Gia Long sau khi lên ngôi đã chia đất nước thành
A. Hai miền: miền Bắc và miền Nam
B. Ba miền: miền Bắc, miền Trung và miền Nam
C. Ba vùng: Bắc thành, Gia Định và Trực Doanh
D. Ba trấn: Bắc Bộ, Trung Bộ và Nam Bộ
Đáp án : – Thời Gia Long chia nước ta làm 3 vùng: Bắc Thành, Gia Định Thành và các Trực doanh (Trung Bộ) do triều đình trực tiếp cai quản.
Đáp án cần chọn là: C
Xem thêm