Soạn bài Thời gian hay nhất
* Chuẩn bị đọc
Câu hỏi (trang 63 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Khi hình dung về thời gian, người ta thường nghĩ đến những từ ngữ nào?
Trả lời:
– Khi hình dung về thời gian, người ta thường nghĩ đến những từ ngữ: chảy trôi, năm tháng, qua đi, tuổi trẻ…
* Trải nghiệm cùng văn bản
1. Tưởng tượng: Hãy tưởng tượng âm thanh tiếng sỏi rơi trong lòng giếng cạn.
– Âm thanh tiếng sỏi rơi trong lòng giếng cạn: vội vã, vang vọng…
* Suy ngẫm và phản hồi
Nội dung chính:
Bài thơ “Thời gian” giãi bày tâm sự về cuộc sống, nghệ thuật và tình yêu sau một chặng đường dài buồn vui đã trải qua.
Câu 1 (trang 63 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Dòng thơ đầu tiên cho thấy nhà thơ hình dung như thế nào về thời gian và về quan hệ giữa thời gian với con người?
Trả lời:
– Dòng thơ đầu tiên cho thấy nhà thơ hình dung thời gian như một dòng nước trôi chảy không ngừng, con người không thể níu kéo, không thể nắm giữ thời gian.
Câu 2 (trang 63 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Hình ảnh chiếc lá khô và “tiếng sỏi trong lòng giếng cạn” gợi cho bạn cảm nhận gì về thời gian?
Trả lời:
– Hình ảnh chiếc lá khô và tiếng sỏi trong lòng giếng cạn có thể thể hiện sự suy tàn, khô héo, mất dần sức sống. Thời gian trôi đi khiến cho sự sống và cái đẹp cũng tàn phai.
Câu 3 (trang 63 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Hãy chỉ ra:
a. Điểm tương đồng giữa các hình ảnh “những câu thơ”, “những bài hát” và “đôi mắt em” ở sáu dòng thơ cuối.
b. Điểm khác biệt giữa các hình ảnh vừa nêu (ở sáu dòng thơ cuối) với hình ảnh “những chiếc lá” (ở sáu dòng thơ đầu).
Trả lời:
a. Điểm tương đồng giữa các hình ảnh những câu thơ, những bài hát và đôi mắt em ở sáu dòng thơ cuối là những hình ảnh gợi cho ta nghĩ đến cái đẹp trường tồn của nghệ thuật và tình yêu, vì nó sống mãi trong tâm hồn con người.
b. Điểm khác biệt giữa những hình ảnh trên với hình ảnh những chiếc lá khô ở sáu dòng thơ đầu: một bên là cái đẹp và sự trường tồn, một bên là sự huỷ hoại và tàn phai.
Câu 4 (trang 63 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Nhận xét về mối tương quan giữa các hình ảnh thơ theo cột ngang và cột dọc trong bảng sau:
|
Sáu dòng thơ đầu |
Sáu dòng thơ cuối |
|
Những chiếc lá khô |
Những câu thơ còn xanh Những bài hát còn xanh |
|
Tiếng sỏi trong lòng giếng cạn |
Hai giếng nước |
Trả lời:
– Sự tương phản giữa các hình ảnh:
|
Sáu dòng thơ đầu |
Sáu dòng thơ cuối |
Nhận xét |
|
Những chiếc lá khô |
Những câu thơ còn xanh Những bài hát còn xanh |
Sự tương phản: tàn phai và xanh tươi. |
|
Tiếng sỏi trong lòng giếng cạn |
Hai giếng nước |
Sự tương phản: khô cạn và tràn đầy. |
– Sự tương đồng giữa các hình ảnh:
|
Hình ảnh |
Nhận xét |
||
|
Sáu dòng thơ đầu |
Những chiếc lá (khô) |
Tiếng sỏi trong lòng giếng cạn. |
Sự tương đồng: tàn úa, khô cạn, mất dần sức sống. |
|
Sáu dòng thơ cuối |
Những câu thơ/ còn xanh Những bài hát/ còn xanh |
Hai giếng nước. |
Sự tương đồng: tươi mới, trong trẻo, tràn đầy sức sống. |
Câu 5 (trang 64 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Nhận xét về nhạc điệu (thể hiện qua vần, nhịp, phối thanh, cấu trúc lặp…) của bài thơ Thời gian.
Trả lời:
– Bài thơ viết theo thể thơ tự do, gần như không có vần, nhịp thơ chậm rãi khiến giọng điệu bài thơ có sự giản dị, trầm lắng, dồn nén, hàm súc, giàu chất suy tưởng.
Câu 6 (trang 64 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Đọc lại bài thơ Độc “Tiểu Thanh kí” (Nguyễn Du) mà bạn đã học trong Bài 7. Những điều trông thấy. Nêu ít nhất một điểm tương đồng và một điểm khác biệt trong cảm nhận về thời gian của hai tác giả Nguyễn Du và Văn Cao.
Trả lời:
– Điểm tương đồng: cảm nhận về sự nghiệt ngã của thời gian: Thời gian qua kẽ tay làm khô những chiếc lá (Thời gian); vườn hoa thành bãi hoang, văn chương bị đốt đỏ… (Độc “Tiểu Thanh kim),
– Điểm khác biệt: Nguyễn Du dự cảm xót xa về sự lãng quên của người đời đối với những giá trị của nghệ thuật và số phận người nghệ sĩ (Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa; Người đời ai khóc Tố Như chăng?), Văn Cao thể hiện niềm tin về sự trường tồn của những giá trị của nghệ thuật và tình yêu (Riêng những cầu thời còn xanh Riêng những bài hát/ còn xanh/ Và đôi mắt em như hai giếng nước).
Câu 7 (trang 64 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Tìm nghe một bài hát của Văn Cao và viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm xúc của bạn khi nghe bài hát đó.
Trả lời:
Tham khảo
– Bài hát: Tiến quân ca
– Cảm xúc khi nghe bài hát:
Bài “Tiến quân ca” được nhạc sĩ Văn Cao sáng tác trong giai đoạn cuộc vận động giải phóng dân tộc (1939 – 1945), đặc biệt là thời điểm cách mạng Việt Nam đang có những chuyển biến tích cực. Khi nghe những lời hát đầu tiên, em cảm nhận được sự hào hùng, quyết tâm ngoài ra những câu hát trên còn thể hiện sức mạnh đoàn kết của nhân dân Việt Nam – những con người cùng chung lí tưởng cứu nước và chung sức phấn đấu giải phóng đất nước. Lời bài hát rộn ràng, hào sảng chất chứa khí thế và sự tự hào tất thảy của những con người Việt Nam. “Tiến quân ca” không chỉ là một bài hát có giai điệu tuyệt vời mà lời ca trong bài hát này cũng đầy mĩ miều, tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp về một tập thể đoàn kết, vững mạnh thể hiện tinh thần quyết tâm không ngừng chiến đấu vì một đất nước Việt Nam vững bền. Khi nghe bài hát, em cảm thấy tự hào, được khơi gợi sức mạnh, niềm tin vào sự sống và những điều tốt đẹp trong tương lai.
Xem thêm các bài soạn văn lớp 11 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:
Nguyệt cầm
Thời gian
Ét-Va Mun-Chơ (Edvard Munch) và tiếng thét
Thực hành tiếng Việt trang 65
Gai (Mai Văn Phấn)