Tóm tắt lý thuyết
Sơ đồ khái quát ôn tập chương 4: Chu kì tế bào, phân bào và công nghệ tế bào
1.1. Chu kì tế bào
a. Chu kì tế báo
– Là hoạt động sống có tính chu kì. Hai tế bào con được hình thành từ một tế bào mẹ ban đầu.
– Giai đoạn chuẩn bị: Kì trung gian: Giai đoạn phân bào:
+ Pha G1, Pha S: Kiểm soát G1.
+ Pha G2: Kiểm soát phân bào.
+ Pha M: Kiểm soát thoi phân bào.
– Ung thư: Khối u là một nhóm tế bào tăng sinh không biệt hóa.
+ Tế bào đột biến → Tế bào phát triển bất thường → Tế bào phát triển không kiểm soát → Ung thư → di căn.
b. Nguyên phân
– Phân bào nguyên nhiễm
– Diễn biến:
+ Giai đoạn chuẩn bị (kì trung gian)
+ Kì đầu → kì giữa → kì sau → kì cuối.
c. Giảm phân
– Phân bào giảm nhiễm
– Diễn biến:
+ Giai đoạn chuẩn bị (kì trung gian)
+ Kì đầu I → kì giữa I → kì sau I → kì cuối I → Kì đầu II → kì giữa II → kì sau II → kì cuối II
1.2. Công nghệ tế bào
a. Công nghệ tế bào thực vật
Công nghệ tế bào thực vật: Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể thực vật → Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể thực vật → Nuôi cấy tế bào hoặc mô trên môi trường nhân tạo (in Vitro) → Bổ sung hormone sinh trưởng kích thích mô sẹo thành cơ thể hoàn chỉnh.
b. Công nghệ tế bào động vật
– Công nghệ tế bào động vật: Nhân bản vô tính, cấy truyền phôi
+ Nhân bản vô tính: Tế bào trứng bỏ nhân → Nhân tế bào tuyến vú → Chuyển nhân vào trứng → Tạo phôi → Chuyển phôi vào tử cung → Thu con non
+ Cấy truyền phôi: Gây động dục ở bò cho phôi và nhận phôi → Phối giống → thu phôi → Cấy phôi vào tử cung → Thu con non.
Bài tập minh họa
Bài 1.
Trong cơ thể sinh vật, bạch cầu có hình thức phân bào nào để tăng số lượng?
Phương pháp giải:
– Nguyên phân là quá trình phân bào nguyên nhiễm xảy ra trong hầu hết các tế bào của cơ thể.
– Giảm phân là quá trình phân bào giảm nhiễm xảy ra trong quá trình hình thành giao tử.
Lời giải chi tiết:
Bạch cầu là tế bào sinh dưỡng, nên để tăng số lượng thì bạch cầu thực hiện quá trình nguyên phân.
Bài 2.
Hãy cho biết nguyên nhân vì sao quá trình nguyên phân thuộc chu kì tế bào còn giảm phân thì không?
Phương pháp giải:
Chu kì tế bào là hoạt động sống có tính chu kì, diễn ra từ lần phân bào này đến lần phân bào tiếp theo, kết quả là từ một tế bào mẹ ban đầu hình thành hai tế bào con. Ở tế bào nhân thực, chu kì tế bào bao gồm hai giai đoạn: giai đoạn chuẩn bị (kì trung gian) giúp tế bào phát triển, tích luỹ vật chất, nhân đôi DNA và nhiễm sắc thể; giai đoạn phân chia tế bào (pha M).
Lời giải chi tiết:
Quá trình nguyên phân thuộc chu kì tế bào còn giảm phân thì không vì:
– Trong nguyên phân, số lần nhân đôi các thành phần trong tế bào bằng số lần phân chia, nhưng ở giảm phân có hai lần phân chia liên tiếp nhưng tế bào mới nhân đôi một lần.
– Nguyên phân có thể diễn ra liên tục, nên nó có tính chu kì. Giảm phân chỉ diễn ra một lần ở mỗi tế bào sinh dục chín.