Soạn bài Cái giá trị làm người
* Đọc văn bản
Nội dung chính: Văn bản khám phá cuộc sống và những câu chuyện đằng sau bữa cơm của thầy và cô nàng. Nó là kết quả của cuộc điều tra về tội buôn người và nghề đi ở do nhà vua phóng sự tại miền Bắc vào những năm 1930.
* Hướng dẫn đọc
Câu 1 (trang 117 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1): Văn bản trên thể hiện những đặc điểm nào của thể loại phóng sự?
Trả lời:
Những đặc điểm của phóng sự được thể hiện qua văn bản:
– Phản ánh lại sự kiện những người lao động thất nghiệp đi kiếm việc làm bằng cách tụ tập ra những chợ “bán người”, chỉ mong có được một “thầy kí”, “cô đầm” nào đây rước về làm việc vặt.
– Có sử dụng biện pháp nghiệp vụ báo chí như phỏng vấn, đối thoại… để đảm bảo tính xác thực của tư liệu.
Câu 2 (trang 117 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1): Liệt kê một số chi tiết có tính xác thực và nêu tác dụng của các chi tiết đó trong văn bản.
Trả lời:
– Những người lao động thất nghiệp đi kiếm việc làm bằng cách tụ tập ra những chợ “bán người”, chỉ mong có được một “thầy kí”, “cô đầm” nào đây rước về làm việc vặt.
→ Hiện trạng thất nghiệp thời bấy giờ
– Những người đàn bà đi ở vú
→ Gia đình nghèo, mẹ phải bỏ con ở nhà để lấy sữa mình nuôi con người ta
– Mụ “đưa người” toàn quyền quyết định về cái giá của những người lao động đủ mọi lứa tuổi
→ Sự bi thương của xã hội
Câu 3 (trang 117 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1): Bạn có nhận xét gì về mật độ sử dụng và tác dụng của lời thoại trong văn bản?
Trả lời:
– Mật độ sử dụng lời thoại:
+ Tác phẩm “Cái giá trị làm người” sử dụng lời thoại một cách hợp lý và không quá dày đặc. Lời thoại xuất hiện ở các khung cảnh quan trọng, khi cần thiết để thể hiện tâm tư, tình cảm và quan điểm của nhân vật.
+ Mật độ lời thoại không làm tác phẩm trở nên nặng nề, mà giúp tạo ra sự cân đối giữa miêu tả và trò chuyện.
– Tác dụng của lời thoại:
+ Phát triển nhân vật: Lời thoại giúp làm nổi bật tính cách, suy nghĩ và cảm xúc của các nhân vật. Chúng cho phép độc giả hiểu rõ hơn về họ qua cách họ nói và tương tác với nhau.
+ Tạo tương tác và gần gũi: Lời thoại làm cho câu chuyện trở nên sống động hơn, gần gũi với độc giả. Chúng tạo ra sự tương tác giữa các nhân vật và độc giả, khiến câu chuyện trở nên thú vị và hấp dẫn hơn.
+ Phản ánh ngôn ngữ đời thường: Lời thoại thường sử dụng ngôn ngữ đời thường, góp phần làm tăng tính chân thực của phóng sự. Điều này giúp tác phẩm trở nên thân thiết và dễ tiếp cận hơn.
Câu 4 (trang 117 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1): Tìm một số ví dụ về sự kết hợp giữa trần thuật với miêu tả hoặc kết hợp giữa trần thuật với bình luận và cho biết tác dụng của sự kết hợp ấy.
Trả lời:
– Trần thuật và miêu tả:
+ Trong bài viết, tác giả sử dụng trần thuật để kể câu chuyện và miêu tả các tình huống, nhân vật, và cảnh vật.
+ Ví dụ: “Ông Hòa đứng trước cửa nhà, ánh mặt trời chiếu qua hàng cây xanh tạo nên bóng râm dịu dàng.”
– Trần thuật và bình luận:
+ Tác giả sử dụng trần thuật để kể câu chuyện và bình luận về các tình huống, sự kiện, và nhân vật.
+ Ví dụ: “Ông Hòa nhìn ra khung cửa sổ, suy ngẫm về cuộc sống và giá trị của việc làm người.”
Câu 5 (trang 117 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1): Đoạn trích này giúp bạn hiểu như thế nào về con người, xã hội Việt Nam thời kì trước 1945?
Trả lời:
Trong đoạn trích “Cái giá trị làm người” của Vũ Trọng Phụng, chúng ta có thể thấy được một số khía cạnh về con người và xã hội Việt Nam thời kỳ trước năm 1945:
– Tình trạng khốn khó và bất công xã hội: Đoạn trích miêu tả cuộc sống của những người lao động nghèo khó, phải làm việc vất vả để kiếm sống. Sự chênh lệch giàu nghèo và sự bất công trong việc định đoạt giá trị lao động của họ.
– Tình thương và lòng nhân ái: Nhà văn thể hiện lòng thương cảm và tình người thông qua việc miêu tả những đứa trẻ nghèo khó. Sự ấm áp của tình cảm chị em và tình thương dành cho những đứa trẻ.
– Tính chân thực và xác thực: Tác giả sử dụng ngôn ngữ sắc sảo và hình ảnh sinh động để phản ánh một cách chân thực cuộc sống và con người. Đoạn trích này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tình hình xã hội và nhân văn trong giai đoạn đó.
Câu 6 (trang 117 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1): Nhận xét về nghệ thuật viết phóng sự của tác giả Vũ Trọng Phụng (tác dụng của việc sử dụng ngôi kể, điểm nhìn, cách trần thuật, miêu tả, sử dụng lời thoại,… trong việc thể hiện chủ đề, tư tưởng của văn bản).
Trả lời:
Tác giả Vũ Trọng Phụng là một trong những nhà văn nổi tiếng của văn học Việt Nam hiện đại. Cách ông viết phóng sự mang đậm tính chân thực, châm biếm và tinh tế, tạo nên những tác phẩm độc đáo và sâu sắc. Dưới đây là một số điểm nhấn về nghệ thuật viết phóng sự của ông:
– Ngôi kể và điểm nhìn:
+ Vũ Trọng Phụng thường sử dụng ngôi kể thứ nhất để tạo sự gần gũi và chân thực. Ông thường đặt mình vào tình huống và góc nhìn của nhân vật, giúp độc giả cảm nhận sâu sắc hơn về cuộc sống và xã hội.
+ Ông cũng linh hoạt chuyển đổi ngôi kể tùy theo tình huống, từ đó tạo ra sự đa dạng và phong phú trong việc thể hiện chủ đề.
– Cách trần thuật và miêu tả:
+ Vũ Trọng Phụng sử dụng cách trần thuật chi tiết, tường minh để tái hiện cuộc sống hàng ngày, từ những con phố đông đúc đến những góc tối của xã hội.
+ Miêu tả của ông rất tinh tế, từng chi tiết nhỏ đều được lồng ghép một cách tỉ mỉ, giúp độc giả hình dung rõ nét hơn về bối cảnh và nhân vật.
– Sử dụng lời thoại:
+ Lời thoại trong tác phẩm của Vũ Trọng Phụng thường phản ánh trực tiếp tư tưởng, quan điểm và tính cách của nhân vật.
+ Ông biết cách sử dụng lời thoại để tạo ra sự hài hước, châm biếm hoặc thể hiện sự đau đớn, phẫn nộ của nhân vật.
Câu 7 (trang 117 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1): Theo bạn, cách phản ánh sự thật đời sống của phóng sự và nhật kí có gì giống và khác nhau?
Trả lời:
Phóng sự và nhật kí là hai thể loại văn học có điểm giống và khác nhau trong việc phản ánh sự thật đời sống:
– Giống:
+ Tính chân thực: Cả phóng sự và nhật kí đều hướng đến việc tái hiện sự thật đời sống một cách sinh động và chi tiết.
+ Phản ánh thời sự: Cả hai thể loại đều liên quan đến việc phản ánh các sự kiện, tình hình xã hội, và cuộc sống hàng ngày.
– Khác:
+ Phóng sự:
§ Mục đích: Phóng sự thường xuất hiện trên báo chí và có nhiệm vụ không chỉ đưa tin mà còn dựng lại hiện trường để mọi người quan sát và phán xét.
§ Ngôn ngữ và phong cách: Phóng sự thường sử dụng ngôn ngữ trung lập, không chủ quan, trong khi nhật kí thường mang tính cá nhân hơn, phản ánh cảm xúc và suy nghĩ của tác giả.
+ Nhật kí:
§ Mục đích: Nhật kí thường mang tính cá nhân, là nơi tác giả ghi lại suy nghĩ, cảm xúc và trải nghiệm của bản thân. Nó không nhất thiết phải phản ánh thời sự hoặc đưa tin cho độc giả.
§ Ngôn ngữ và phong cách: Nhật kí thường sử dụng ngôn ngữ chủ quan, thể hiện cảm xúc và tư duy của tác giả. Nó có thể linh hoạt hơn và không bị ràng buộc bởi quy tắc báo chí như phóng sự.
Tóm lại, cả phóng sự và nhật kí đều là những hình thức văn học quan trọng, nhưng mỗi loại có mục đích và phong cách riêng để phản ánh sự thật đời sống.
Xem thêm các bài soạn văn lớp 12 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:
Thực hành tiếng Việt trang 112
Cái giá trị làm người (Vũ Trọng Phụng)
Viết thư trao đổi về một vấn đề đáng quan tâm
Tranh luận một vấn đề có ý kiến trái ngược
Ôn tập trang 124
Màn diễu hành – trình diện quan thanh tra (N. Gô-gôn).